Sáng kiến kinh nghiệm Giáo dục truyền thống yêu nước của dân tộc Việt Nam thời phong kiến - Lớp 10

 TRƯỜNG PT NGUYỄN MỘNG TUÂN
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG YÊU NƯỚC QUA 
 DẠY HỌC LỊCH SỬ LỚP 10
 Người thực hiện: Nguyễn Thị Oanh 
 Chức vụ: Giáo viên
 SKKN thuộc môn: Lịch Sử
 QUẢNG BÌNH NĂM 2016 I. PHẦN MỞ ĐẦU
 1. Lý do chọn đề tài.
 Hiện nay, công tác giáo dục của nhà nƣớc ta đang đƣợc triển khai đồng bộ, 
 rộng khắp ở các trƣờng phổ thông. Công cuộc này đòi hỏi đồng thời tiến hành 
 cải cách giáo dục về nội dung và phƣơng pháp dạy học ở tất cả các môn học.
 Song trên thực tế, việc đổi mới phƣơng pháp dạy học trong bộ môn Lịch 
 sử ở trƣờng phổ thông đã đƣợc quan tâm, nói nhiều. Bản thân mỗi giáo viên đều 
 cố gắng học hỏi, rút kinh nghiệm ở những tiết dạy mẫu, sáng kiến kinh nghiệm 
 để thu hút sự yêu mến của học sinh đối với môn Lịch sử nhƣng cũng vì nhiều lí 
 do mà những năm gần đây môn Lịch sử không phải là sự lựa chọn của học sinh.
 Bản thân là giáo viên dạy Lịch sử, tôi chỉ có tham vọng duy nhất là phải 
 tìm tòi, sáng tạo bài dạy để thu hút, say mê giờ học Lịch sử cho các em, để giờ 
 dạy bớt tẻ nhạt, lắng đọng hơn, thu hút các em học sinh hơn, phát huy tính tích 
 cực, chủ động của các em.
 Tôi cho rằng, môn Lịch sử là môn học quan trọng, nó có vị trí rất quan 
 trọng trong giáo dục. Vì vậy, tôi chọn đề tài này mong muốn giáo dục cho thế hệ 
 trẻ những tình cảm, đạo đức, lòng yêu quê hƣơng, đất nƣớc, tự hào về truyền 
 thống dân tộc. Bởi vì thông qua sự kiện Lịch sử, nhân vật Lịch sử, học sinh sẽ 
 thấy đƣợc những tấm gƣơng hy sinh của các anh hùng dân tộc, tự hào về truyền 
 thống bảo vệ và xây dựng đất nƣớc của bao thế hệ cha ông.
 Hiện nay đất nƣớc ta đang đổi mới, đang tiến hành công nghiệp hóa, hiện 
 đại hóa đất nƣớc, chúng ta đang xây dựng đất nƣớc hiện đại, nhƣng không thể 
 cắt đứt với truyền thống đặc biệt đƣợc đúc kết qua hàng ngàn năm lịch sử là 
 truyền thống yêu nƣớc.
 Truyền thống yêu nƣớc phải đƣợc các thế hệ trẻ phát huy, đi đúng hƣớng: 
 Hợp tác, giao lƣu với các nƣớc khác nhƣng vẫn giữ đƣợc bản sắc riêng của dân 
 tộc Việt Nam.
 Giáo dục chính trị tƣ tƣởng, đạo đức, giao dục truyền thống yêu nƣớc nói 
 chung và giao dục lòng yêu nƣớc nói riêng là một trong những nhiệm vụ và yêu 
 thế của bộ môn Lịch sử. Song muốn đạt đƣợc kết quả, cần phải hiểu rõ các khái 
 niệm, nắm vững nội dung các bài học Lịch sử, từ đó chúng ta có định hƣớng rõ 
 hơn trong việc tìm ra phƣơng pháp giảng dạy phù hợp để giờ dạy đạt hiệu quả 
 cao hơn.
 Để Truyền thống yêu nƣớc ngày càng phát huy, tỏa sáng trong mọi hoàn 
 cảnh, thế hệ nào cũng coi trọng, gìn giữ. Tôi mạnh dạn áp dụng phƣơng pháp 
 chọn đề tài ‘‘Giáo dục Truyền thống yêu nƣớc của dân tộc Việt Nam thời phong 
 kiến- Lớp 10’’. Mong rằng chất lƣợng học sinh học bộ môn Lịch sử thay đổi và 
 thái độ học tập của các em có chuyển biến tích cực hơn, yêu thích môn Lịch sử 
 hơn, đóng góp một phần nhỏ vào công việc nâng cao chất lƣợng của môn Lịch 
 sử.
 2.Mục đích nghiên cứu.
 Đề tài này Tôi cố gắng làm rõ về những phƣơng pháp dạy học thích hợp, 
 hiệu quả nhằm giáo dục học sinh lòng yêu nƣớc, tự hào dân tộc thông qua dạy
 1 II. PHẦN NỘI DUNG
1.Cơ sở lý luận.
 -Truyền thống yêu nước:
 Truyền thống dựng nƣớc, giữ nƣớc là nội dung cốt lõi của truyền thống 
dân tộc Việt Nam.
 Truyền thống yêu nƣớc của dân tộc Việt Nam: Là nét nổi bật trong đời 
sống văn hóa tinh thần của ngƣời Việt, là di sản quý báu của dân tộc đƣợc hình 
thành rất sớm, đƣợc củng cố và phát huy qua hàng ngàn năm lịch sử.
 Dân tộc nào, con ngƣời của dân tộc đó đều cũng phải lòng yêu quê 
hƣơng, yêu đất nƣớc của mình một cách tha thiết nhất, nguyện quyết tâm bảo vệ 
tổ quốc. Lòng yêu nƣớc là tình cảm tự nhiên của con ngƣời. Trƣớc hết là tình 
cảm trong gia đình, từ đó nảy sinh tình cảm với những ngƣời xung quanh, họ 
hàng làng xóm, lớn nhất là quê hƣơng đất nƣớc.
 Lòng yêu nƣớc không phải phát sinh ngay từ khi con ngƣời xuất hiện, mà 
nó đƣợc hình thành trong quá trình lao động và chiến đấu bảo vệ tổ quốc. Yêu 
nƣớc không chỉ là tình cảm nữa mà là nghĩa vụ, trách nhiệm đối với đất nƣớc.
 Lòng yêu nƣớc bắt nguôn từ những tình cảm đơn giản, trong một không 
gian nhỏ hẹp nhƣng từ khi hình thành quốc gia dân tộc Việt: Văn lang – Âu Lạc 
những tình cảm đó phát triển thành tình cảm rộng lớn- Lòng yêu nƣớc.
 Lòng yêu nƣớc theo dòng lịch sử, đƣợc củng cố, đƣợc truyền từ thế hệ này 
sang thế hệ khác, từ thời kì này sang thời kì khác, trở thành truyền thống, tạo nên 
sơi chỉ đỏ bên chặt xuyên suốt lịch sử Việt Nam qua từng giai đoạn.
 Lòng yêu nƣớc đối với nhân dân Việt Nam từ xƣa đến nay luôn phát triển 
trên mọi lĩnh vực của đời sống lao động sản xuất, trong đấu tranh bảo vệ tổ quốc, 
giành độc lập, chống áp bức, bóc lột. Tiêu biểu là những cuộc khởi nghĩa, các 
cuộc cách mạng, lao động sáng tạo ra mọi giá trị tinh thần và vật chất. Lòng yêu 
nƣớc trở thành sức mạnh vô song, đƣa lại những thành tựu, những thắng lợi lẫy 
lừng trong công cuộc dựng nƣớc và giữ nƣớc.
 Trong qua trình học tập có rất nhiều ý kiến khác nhau, mỗi giáo viên có 
một cách nghĩ riêng nhƣng cách chung nhất là ai cũng quan tâm đến việc dạy 
nhƣ thế nào là hiệu quả nhất. Trong khi đó Truyền thống yêu nƣớc lại năm rải 
trong gần cả chƣơng trình học kì hai của lớp 10. Vì vậy với sáng kiến này chúng 
ta sẽ khắc sâu kiến thức chung nhất, tránh lan man, dài dòng khiến cho học sinh 
nhàm chán.Bên cạnh đó , giáo viên còn kích thích tính sáng tạo, ham học hỏi của 
học sinh.
2. Thực trạng vấn đề.
 Dân tộc Việt Nam trải qua hàng ngàn năm dựng nƣớc và giữ nƣớc đã tạo 
nên nhiều truyền thống tốt đẹp trong đó nổi bật là truyền thống yêu nƣớc. Đây là 
điều thiêng liêng, cao quý nhất, là cơ sở tạo nên những truyền thống khác.
 Hồ Chí Minh nói rằng: ‘‘Tinh thần yêu nƣớc cũng giống nhƣ các thứ của quý. 
Có khi trƣng bày trong tủ kính, trong bình pha lê rõ ràng, dễ thấy. Nhƣng cũng 
có thể cất dấu kín trong giƣơng, trong hòm. Bổn phận của chúng ta là làm cho
 3 giới, khi chúng kéo sang nƣớc Đại Việt thì tình hình nƣớc ta nhƣ ‘‘ Ngàn cân 
treo sợi tóc” và giáo viên có thể đƣa ra câu hỏi: Liệu quân dân nhà Trần có đủ 
sức đánh bại được quân Mông Cổ hay chấp nhận số phận bị thôn tính như các 
quốc gia khác?
 Cách nêu vấn đề nhƣ vậy gây sự hứng thú, háo hức cho học sinh, khơi gợi 
và đánh thức tính tự hào tự cƣờng dân tộc trong các em. Bởi đế quốc Mông Cổ 
ba lần ( 1258,1285,1287-1288) cất quân xâm lƣợc Đại Việt. Chúng đã gặp phải 
dân tộc bất khuất, cả ba lần quân Đại Việt đánh cho quân giặc tan tác.
 Khi phân tích nguyên nhân thắng lợi của quân và dân Đại Việt đối với 
giặc Mông Nguyên , giáo viên phân tích một cách sâu sắc về tinh thần đoàn kết 
toàn dân, trên dƣới một lòng. Ở đây quân Nguyên không chỉ đọ sức với quân đội 
nhà trần mà là đƣơng đầu với toàn thể nhân dân Đại Việt. Khi kéo vào nƣớc ta, 
quân địch đã thấy treo ở khắp nơi những tấm biển với dòng chữ ‘ ‘ Tất cả các 
quận , huyện , làng mạc nếu có giặc ngoài đều phải liều chết mà đánh, nếu sức 
không địch nổi thì cho phép tránh vào rừng núi, không đƣợc đầu hàng’’. Với 
lòng yêu nƣớc nồng nàn, nhân dân cả nƣớc đã thực hiện mệnh lệnh của triều 
đình trong cuộc kháng chiến vĩ đại này, chính sức mạnh đoàn kết và tinh thần 
quyết chiến quyết thắng của toàn dân là yếu tố quyết định chiến thắng đó.
 Sức mạnh đoàn kết, lòng yêu nƣớc thể hiện trong sự tham gia của các tầng 
lớp nhân dân vào cuộc chiến đấu sống còn này. Sức mạnh ấy đã đƣợc phản ánh 
qua tinh thần đoàn kết, chiến đấu của quân đội. Quốc Tuấn nói với tƣớng sĩ: ‘ ‘ 
Lúc lâm trận cùng nhau sống chết, lúc ở nhà cùng nhau vui cƣời’’.
 Tinh thần yêu nƣớc, đoàn kết là cơ sở cho thái sƣ Trần Thủ Độ tin tƣởng 
nói rằng: ‘‘ Đầu thần chưa rơi xuống đất xin bệ hạ đừng lo’’. Tiết chế Trần 
Hƣng Đạo cũng trả lời vua Trần Thánh Tông rằng: ‘‘ Xin bệ hạ chém đầu thần 
trước rồi hãy hàng’’.
 Để khắc sâu và giáo dục sâu sắc lòng yêu nƣớc cho học sinh qua bài học , 
giáo viên phải phân tích đƣợc những biểu hiện chứng minh đƣợc truyền thống 
giữ nƣớc nồng nàn của quân và dân nhà Trần.
 Giáo viên có thể đƣa ra những câu hỏi nhƣ : ‘‘ Tại sao một đế quốc lớn 
mạnh như Mông- Nguyên trong ba lần xâm lược Đại Việt lại thất bại thảm hại 
cả ba?’’ hoặc ‘‘ Nguyên nhân và ý nghĩa thắng lợi của ba cuộc kháng chiến 
chống quân xâm lược Mông – Nguyên?”
 Khi dạy bài 19 với 3 lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông – 
Nguyên, giáo viên chú ý xâu chuỗi sự kiện lịch sử để cho học sinh thấy rằng 
truyền thống yêu nƣớc luôn cháy bỏng trong trái tim mọi ngƣời Đại Việt, họ sẵn 
sàng đứng lên trong mọi hoàn cảnh để bảo vệ tổ quốc.
 Hoặc khi trận Chi Lăng- Xương Giang trong cuộc đấu tranh chống xâm 
lược Minh, giáo viên phải nhấn mạnh đƣợc ý cơ bản: Chiến thắng Chi Lăng- 
Xƣơng Giang là chiến thắng oanh liệt nhất và là chiến thắng có ý nghĩa quyết 
định toàn bộ quá trình phát triển của cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc của 
nghĩa quân Lam Sơn.
 Chiến thắng Chi Lăng- Xương Giang là một điển hình của nghệ thuật quân
 5 tập đoàn phong kiến thống nhất đất nƣớc Đánh tan 5 vạn quân Xiêm bằng trận 
thủy chiến lớn trong lịch sử chống giặc ngoại xâm của nhân dân ta; Đại phá 29 
vạn quân Thanh bảo vệ nền độc lập cho dân tộc. Sau khi đất nƣớc thái bình ông 
đã thi hành những chính sách nhằm củng cố, ổn định kinh tế, chính trị, văn hóa.
 Quang Trung là vị anh hùng lớn của dân tộc, ông đƣợc UNESCO công 
nhận là một trong những vị tƣớng tài của thế giới.
 Việc khắc họa những nhân vật lịch sử có tác dụng đem lại sự hứng thú 
cho học sinh, giáo dục sâu sắc, buộc các em phải suy nghĩ và đƣa ra nhận xét, 
đánh giá nhân vật lịch sử . Qua đó các em bộc lộ đƣợc những tình cảm, lòng biết 
ơn, kính trọng, sự ngƣỡng mộ đối với những con ngƣời đã có những cống hiến to 
lớn cho lịch sử dân tộc.
 Giáo viên có thể đặt câu hỏi để khắc sâu hơn cho học sinh về công lao to 
lớn của các vị anh hùng dân tộc, thể hiện sự ghi nhớ công ơn của các vị anh hùng 
mà các em luôn ghi nhớ, găn liền với những chiến công hiển hách thông qua bài 
tập yêu cầu các em lập bảng thống kê theo chủ đề sau:
 TT Thời gian Họ tên vị anh hùng Chiến công nổi bật
 1 938 Ngô Quyền Chiến thắng Bạch Đằng đánh tan
 quân âm xâm lƣợc Nam Hán
 2 1075-1077 Lý Thƣờng Kiệt Chiến thắng Sông Nhƣ Nguyệt đánh 
 tan 30 vạn quân xâm lƣợc Tống.
 3 1258,1285, Trần Hƣng Đạo Chiến thắng Đạch Đằng, Vạn Kiếp
 1287-1288 đánh tan xâm lƣợc Mông- Nguyên.
 4 1418-1427 Lê Lợi Chiến thắng Ngọc Hồi- Đống Đa,
 đánh tan 15 vạn quân Minh
 5 30-1-1789 Quang Trung Chiến thắng Ngọc Hồi- Đống Đa
 (5-1) Kỷ Mão đánh Tan 29 vạn quân Thanh.
 Với câu hỏi hệ thống trên giúp các em khắc ghi sâu hơn về những đóng 
góp của các vị anh hùng dân tộc.
 Bên cạnh những nhân vật tài trí, đức độ, là những nhân vật phản diện , 
những ông vua chỉ biết ăn chơi sa đọa không quan tâm đến việc triều chính, năng 
lực kém, tƣ cách đạo đức suy đồi nhƣ vua: Trần Dụ Tông, Lê Tƣơng Dực, Lê Uy 
Mục... đem đến cho đất nƣớc sự suy yếu, khủng hoảng và cuối cùng là sự sụp đổ 
của vƣơng triều mình đang thống trị.
 Giáo viên cũng nêu qua để chúng ta tạo biểu tƣợng về nhiều loại nhân vật 
cho học sinh tình cảm yêu, ghét rõ ràng, biết ơn, kính trọng, yêu mến những 
nhân vật có công trong việc xây dựng và bảo vệ tổ quốc và không tán thành, phê 
phán những ngƣời không có tinh thần yêu nƣớc tích cực.
 Truyền thống yêu nước còn được nói rõ hơn trong bài 28: ‘ ‘ Truyền 
thống yêu nƣớc của dân tộc Việt Nam thời phong kiến’’. Giáo viên sẽ cho học 
sinh hiểu rõ thêm về truyền thống yêu nƣớc của dân tộc Việt từ khi dân tộc ta 
dựng nƣớc và giữ nƣớc. Truyền thống yêu nƣớc của dân tộc Việt mà trong đó
 7