Sáng kiến kinh nghiệm Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam trong xu thế toàn cầu hóa thông qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT

 Đề tài: 
 “GÓP PHẦN BẢO TỒN, PHÁT TRIỂN NHỮNG GIÁ TRỊ 
VĂN HÓA TRUYỀN THỐNG CỦA DÂN TỘC VIỆT NAM TRONG 
XU THẾ TOÀN CẦU HÓA THÔNG QUA DẠY HỌC DỰ ÁN PHẦN 
 LỊCH SỬ LỚP 10 – THPT” 
 Lĩnh vực: Lịch Sử 
 CÁC DANH MỤC VIẾT TẮT TRONG ĐỀ TÀI 
TT CHỮ VIẾT TẮT CHỮ ĐẦY ĐỦ 
 1 THPT Trung học phổ thông 
 2 SKKN Sáng kiến kinh nghiệm 
 3 GV Giáo viên 
 4 HS Học sinh 
 5 THPTQG Trung học phổ thông quốc gia 
 6 PPDH Phương pháp dạy học 
 7 DHDA Dạy học dự án 
 8 NLGQVĐ&ST Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo 
 9 VHDT Văn hóa dân tộc 
 CHƯƠNG 4: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ....................................................... 45 
4.1. Mục đích thực nghiệm sư phạm ....................................................................... 45 
4.2. Nội dung thực nghiệm sư phạm ....................................................................... 45 
4.3. Đối tượng thực nghiệm .................................................................................... 45 
4.4. Tiến hành thực nghiệm ..................................................................................... 45 
4.5. Kết quả thực nghiệm ........................................................................................ 46 
PHẦN III: PHẦN KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT................................................... 48 
1. Kết luận ............................................................................................................... 48 
2. Đề xuất ................................................................................................................ 48 
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 50 
PHỤ LỤC ................................................................................................................. 1 
 “Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc 
 Việt Nam trong xu thế toàn cầu hóa thông qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT” 
 PHẦN I: PHẦN MỞ ĐẦU 
 1. Lí do chọn đề tài 
 Vào đầu thế kỷ XX, nhà bình luận trứ danh Pháp - Julien Benda, đã lưu ý 
chúng ta rằng: “Cuộc chiến tranh chính trị bao hàm cả chiến tranh văn hóa, đó là 
một phát minh của thời đại chúng ta và nó bảo đảm cho thời đại này một địa vị đặc 
biệt trong lịch sử của tinh thần nhân loại”. Hiện nay, nhân loại đang trải qua một 
bước chuyển biến quan trọng của khoa học và công nghệ để bước vào một nền văn 
minh hậu công nghiệp, đi vào xã hội thông tin với nền kinh tế tri thức của thế kỷ 
XXI, tạo ra sự phong phú, đa dạng của nền văn hóa nhân loại, thể hiện những 
thước đo quan trọng của sự tiến bộ. Do đó, xu thế của mỗi nước trên con đường 
phát triển đòi hỏi phải tìm ra một phương thức, một giải pháp riêng, phù hợp với 
đặc điểm dân tộc để tự khẳng định bản sắc văn hóa dân tộc mình. Chủ tịch Hồ Chí 
Minh đã khẳng định: “Văn hoá không đứng ngoài phát triển. Nó nằm bên trong, là 
nhân tố nội sinh, vừa là mục tiêu, vừa là động lực và hệ điều hành phát triển”. Vì 
vậy, bản sắc văn hóa của dân tộc phải được bảo tồn, tôn vinh mà mục đích của nó 
không chỉ vì dân tộc mình mà vì sự đa dạng, phong phú và lợi ích của nhân loại . 
 Nói đến bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam, là nói đến cái riêng của người 
người Việt Nam, cái không thể lẫn được vào bất kỳ một nền văn hóa nào. Tuy 
nhiên, trong những năm gần đây, trước những tác động của xu thế toàn cầu hóa, 
một thực tế đáng buồn đó là cùng với quá trình hội nhập, những bản sắc văn hóa 
truyền thống của dân tộc đang ngày bị mai một, nền văn hóa ngoại lai đang thâm 
nhập và tác động mạnh mẽ đến người dân Việt Nam đặc biệt là với giới trẻ. Việt 
nam đứng trước nguy cơ đánh mất bản sắc văn hóa truyền thống dân tộc... Giáo 
dục ý thức giữ gìn và phát huy những giá tri di sản văn hóa tinh túy của dân tộc 
chính là giáo dục lòng yêu nước, giáo dục tinh thần tự hào, tự tôn dân tộc, là nâng 
cao vị thế và tầm vóc của dân tộc. Bởi vậy với vai trò là giáo viên, thiết nghĩ trách 
nhiệm của chúng ta là phải tuyên truyền, giáo dục cho học sinh hiểu và gìn giữ 
những giá trị văn hóa riêng của dân tộc cho các em là rất cần thiết. 
 Trong xu thế chung của một nền giáo dục hiện đại - giáo dục toàn diện nhằm 
đòi hỏi phát triển năng lực người học ở mọi mặt chứ không nghiêng về một yếu tố 
nào đó, có nghĩa là phải giáo dục toàn diện học sinh từ “đức, trí, thể, mỹ và nghề 
nghiệp” nên ngoài các hoạt động học tập trên lớp, học sinh còn có nhiều cơ hội để 
tham gia và thể hiện các khả năng của mình trên nhiều lĩnh vực khác nhau thông 
qua các hoạt động thực tế, nhất là hoạt động trải nghiệm thực tiễn. Dạy học dự án 
(DHDA) là một trong những hình thức dạy học vừa có tính tích cực vừa có tính 
thực tiễn cao. DHDA giúp HS nắm vững các kiến thức và rèn luyện các kĩ năng 
liên quan thông qua những nhiệm vụ mang tính tích cực, khuyến khích học sinh 
tìm tòi, hiện thực hóa những kiến thức đã học trong quá trình thực hiện và tạo ra 
những sản phẩm của chính mình. Phương pháp dạy học này mang lí thuyết lại gần 
với thực tế, gần gũi với cuộc sống của chính người học, góp phần khơi gợi hứng 
 Trang 1 
 “Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc 
 Việt Nam trong xu thế toàn cầu hóa thông qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT” 
 STT Thời gian Nội dung công việc Sản phẩm 
 Tháng Tìm hiểu thực trạng và chọn Bản đề cương chi tiết của 
 1 đề tài, viết đề cương nghiên đề tài. 
 9,10/2021 cứu 
 - Nghiên cứu lí luận dạy - Tập hợp lý thuyết của đề 
 học, PPDH tích cực của bộ tài. 
 môn. - Xử lý số liệu khảo sát 
 Tháng - Khảo sát thực trạng, tổng được. 
 2 
 11,12/202 hợp số liệu năm trước. - Tổng hợp ý kiến của 
 - Trao đổi với đồng nghiệp đồng nghiệp. 
 và đề xuất sáng kiến kinh 
 nghiệm. 
 - Kiểm tra trước thực - Xử lý kết quả trước khi 
 Tháng nghiệm. thử nghiệm đề tài. 
 3 
 1,2/2022 - Áp dụng thực nghiệm: - Tổng hợp và xử lý kết 
 Dạy thử, kiểm tra 15 phút. quả thử nghiệm đề tài. 
 - Viết sơ lược sáng kiến. - Bản thảo sáng kiến. 
 Tháng 
 4 
 3/2022 - Xin ý kiến của đồng - Tập hợp đóng góp của 
 nghiệp. đồng nghiệp. 
 - Hoàn thành sáng kiến - Sáng kiến kinh nghiệm 
 kinh nghiệm. chính thức chấm cấp 
 Tháng 
 5 - Chỉnh sửa, bổ sung sáng trường. 
 4/2022 
 kiến kinh nghiệm sau khi - Hoàn thành sáng kiến 
 chấm cấp trường. nộp Sở. 
 6. Đóng góp mới của đề tài 
 Về mặt lý luận: Góp phần hoàn thiện và đóng góp vào thực tiễn dạy học Lịch 
sử lớp 10 nói riêng và ở trường THPT nói chung, đáp ứng yêu cầu của Chương 
trình giáo dục THPT mới. 
 Về mặt thực tiễn: Đây là PPDH gắn nhiều với thực tiễn, đồng thời thấy rõ sự 
phát triển năng lực của mỗi học sinh. Qua đó, giúp học sinh rèn luyện, phát triển 
bản thân, định hướng nghề nghiệp, chuẩn bị hành trang tốt nhất khi rời ghế nhà 
trường. Đặc biệt, trong thời đại hiện nay, công nghệ thông tin và khoa học kĩ thuật 
phát triển, là yếu tố rất thuận lợi để thực hiện phương pháp dạy học này. Đề tài 
giúp bổ sung vào ngân hàng dự án học tập dùng trong dạy học Lịch sử 10 ở trường 
 Trang 3 
 “Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc 
 Việt Nam trong xu thế toàn cầu hóa thông qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT” 
 1.2.2. Mục tiêu và đặc điểm của dạy học dự án 
 * Mục tiêu 
 Mỗi PPDH tích cực đều có mục tiêu chung là lấy HS làm trung tâm nhằm 
phát huy tính tích cực chủ động của HS. DHDA là một trong những PPDH tích cực 
với những mục tiêu sau: 
 - Nội dung học tập theo dự án phải hướng tới các vấn đề thực tiễn, gắn kết nội 
dung học với cuộc sống thực tế. 
 - DHDA giúp phát triển cho HS những kĩ năng như kĩ năng phát hiện và giải 
quyết vấn đề, các kĩ năng tư duy bậc cao (phân tích, tổng hợp, đánh giá). 
 - DHDA rèn luyện cho HS nhiều kĩ năng khác như tổ chức kiến thức, kĩ năng 
sống, kĩ năng làm việc nhóm, giao tiếp,  
 - DHDA cho phép HS làm việc một cách độc lập để hình thành kiến thức và 
cho ra những kết quả thực tế. 
 - DHDA giúp HS nâng cao kĩ năng sử dụng công nghệ thông tin vào quá trình 
học tập và tạo ra sản phẩm. 
 * Đặc điểm của dự án 
 - Dạy học dự án gắn liền với các vấn đề thực tiễn 
 - Dạy học dự án mang tính định hướng hứng thú và hành động của người học 
 - Dạy học dự án định hướng sản phẩm 
 - Dạy học dự án giúp hoàn thiện người học với các kỹ năng thế kỉ XXI 
 - Dạy học dự án có nhiều hoạt động học tập phong phú, đa dạng 
 Thường trong quá trình thực hiện nhiệm vụ của dự án, người học không chỉ 
cần hiểu biết kiến thức lịch sử, mà người học còn phải biểu biết một số kiến thức 
liên quan khác và một số kỹ năng cần thiết (kỹ năng thu thập và xử lý thông tin, kỹ 
năng viết báo cáo khoa học, kỹ năng xử lý số liệu bằng bảng thống kê, bằng biểu 
đồ và đồ thị, kỹ năng sử dụng thiết bị hiện đại). Chính vì vậy, dạy học theo dự 
án tạo cơ hội cho người học tự đánh giá mình, tự khẳng định mình thông qua việc 
thực hiện dự án. 
 1.2.3. Ưu điểm và hạn chế của phương pháp 
 * Những ưu điểm của dạy học theo dự án 
 DHDA là PPDH hiện đại, có nhiều ưu điểm nổi trội: 
 - DHDA gắn lý thuyết với thực hành, tư duy với hành động, nhà trường với 
xã hội, từ đó làm cho nội dung học tập trở nên có ý nghĩa hơn. 
 - DHDA phát huy được tính tích cực, tự lực, chủ động, sáng tạo của người 
học 
 Trang 5 
 “Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc 
 Việt Nam trong xu thế toàn cầu hóa thông qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT” 
 Bước 1: Chọn đề tài, chia nhóm 
 - Tìm trong chương trình Lịch sử 10 THPT các nội dung cơ bản có liên quan 
hoặc có thể ứng dụng vào thực tế. 
 - Phát hiện những gì đã và đang xảy ra trong cuộc sống. Chú ý vào những vấn 
đề lớn mà xã hội và thế giới đang quan tâm. 
 - GV chia lớp học thành các nhóm, hướng dẫn người học đề xuất, xác định 
tên đề tài. Đó là một dự án chứa đựng một nhiệm vụ cần giải quyết, phù hợp với 
các em, trong đó có sự liên hệ giữa nội dung học tập với hoàn cảnh thực tiễn đời 
sống xã hội. GV cũng có thể giới thiệu một số hướng đề tài để người học lựa chọn. 
 Bước 2: Lập kế hoạch dự án 
 - GV hướng dẫn HS xác định mục đích, nhiệm vụ, cách tiến hành, kế hoạch 
thực hiện dự án; xác định những công việc cần làm, thời gian dự kiến, vật liệu, 
kinh phí 
 - Xác định mục tiêu học tập cụ thể bằng cách dựa vào chuẩn kiến thức và kĩ 
năng của bài học/chương trình, những kĩ năng tư duy bậc cao cần đạt được. Đặc 
biệt, đưa ra được bộ câu hỏi dẫn dắt gồm: câu hỏi khái quát, câu hỏi nội dung, câu 
hỏi bài học. 
 - Việc lập kế hoạch cho một dự án là công việc hết sức quan trọng vì nó mang 
tính định hướng hành động cho cả quá trình thực hiện, thu thập kết quả và đánh giá 
dự án. 
 Bước 3: Thực hiện dự án 
 - Các nhóm phân công nhiệm vụ cho mỗi thành viên 
 - Các thành viên trong nhóm thực hiện kế hoạch đã đề ra. Khi thực hiện dự 
án, các hoạt động trí tuệ và hoạt động thựchành, thực tiễn xen kẽ và chúng tác 
động qua lại lẫn nhau, kết quả là tạo ra sản phẩm của dự án. 
 - Học sinh thu thập dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau rồi tổng hợp, phân tích 
và tích lũy kiến thức thu được qua quá trình làm việc. Như vậy, các kiến thức mà 
người học tích lũy sẽ được thực nghiệm qua thực tiễn. 
 Bước 4: Thu thập kết quả, báo cáo sản phẩm 
 - Kết quả thực hiện dự án có thể được viết dưới dạng ấn phẩm (bản tin, báo 
cáo, áp phích, thu hoạch, ) và có thể trình bày trên PowerPoint hoặc thiết kế 
thành trang Web,  
 - Các học sinh cần được tạo điều kiện để trình bày kết quả cùng với kiến thức 
mới mà họ đã tích lũy được thông qua dự án (theo nhóm hoặc cá nhân). 
 - Sản phẩm của dự án có thể được trình bày giữa các nhóm người học, giới 
thiệu trong lớp, trong trường hoặc ngoài xã hội như: báo cáo, thiết kế xây dựng, bài 
 Trang 7