Sáng kiến kinh nghiệm Một số hình thức tổ chức hoạt động khởi động nhằm tạo hứng thú học tập cho học sinh khi dạy học môn Toán lớp 10

 SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BẮC NINH 
 TRƯỜNG THPT THUẬN THÀNH SỐ 1 
 SÁNG KIẾN ĐỀ NGHỊ THẨM ĐỊNH, 
 ĐÁNH GIÁ CẤP CƠ SỞ 
TÊN SÁNG KIẾN: MỘT SỐ HÌNH THỨC TỔ CHỨC HOẠT 
 ĐỘNG KHỞI ĐỘNG NHẰM TẠO HỨNG THÚ HỌC TẬP 
 CHO HỌC SINH KHI DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 10 
 Tác giả sáng kiến: Nguyễn Thị Duyên 
 Chức vụ: Giáo viên 
 Đơn vị công tác: Trường THPT Thuận Thành số 1 
 Bộ môn: Toán 
 Bắc Ninh, ngày 12 tháng 02 năm 2023 
 CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM 
 Độc lập – Tự do – Hạnh phúc 
 THUYẾT MINH MÔ TẢ GIẢI PHÁP VÀ 
 KẾT QUẢ THỰC HIỆN SÁNG KIẾN 
 1. Tên sáng kiến: Một số hình thức tổ chức hoạt động khởi động nhằm tạo 
 hứng thú học tập cho học sinh khi dạy học môn Toán lớp 10. 
 2. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu: tháng 10 năm 2022. 
 3. Các thông tin cần bảo mật: không có. 
 4. Mô tả giải pháp cũ thường làm: 
 - Hoạt động khởi động môn Toán thường xuyên không được tổ chức trong quá 
trình soạn giảng. 
 - Nếu có được tiến hành thì phương pháp tổ chức trong hoạt động thường đơn 
điệu chưa được đa dạng và phong phú. 
 5. Sự cần thiết phải áp dụng sáng kiến: 
 - Việc áp dụng sáng kiến có vai trò quan trọng trong việc tạo hứng thú và nâng 
cao chất lượng môn học. 
 6. Mục đích của giải pháp sáng kiến: 
 - Phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo trong lĩnh hội kiến thức của học 
sinh. 
 - Tạo ra hứng thú cho học sinh trong tiết học Toán. 
 - Góp phần hình thành và phát triển năng lực cho các em như: Năng lực hợp 
tác, năng lực phản biện, năng lực giải quyết vấn đề 
 - Từ đó, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học môn Toán ở trường THPT. 
 7. Nội dung: 
 Như vậy khi sử dụng kĩ thuật KWL trong hoạt động khởi động bài học nói riêng 
và trong dạy học nói chung sẽ tăng cường sự tham gia tích cực của học sinh: Học 
sinh được chủ động tham gia, được bày tỏ ý kiến, được tôn trọng. Ngoài ra còn hình 
thành các kĩ năng xã hội cho các em: Giao tiếp, hợp tác, giải quyết vấn đề, trình bày, 
đánh giá và tự đánh giá kết quả của mình và của bạn. Học sinh được học sâu và học 
thoải mái. 
* Biện pháp 2: Khởi động bài học bằng sử dụng sơ đồ tư duy 
 - Bước 1: Giáo viên viết ra chủ đề của bài học trước ra giữa bảng với những từ 
thích hợp. 
 - Bước 2: Chia lớp làm hai nhóm. Yêu cầu các nhóm lên bảng viết ra các kiến 
thức liên quan vào nhánh nhỏ. Nhóm nào hoàn thành xong theo yêu cầu của giáo 
viên trước sẽ thắng cuộc, mỗi học sinh chỉ viết một công thức liên quan. 
 - Bước 3: GV gọi học sinh dưới lớp nhận xét chéo giữa hai nhóm. Cuối cùng GV 
nhận xét và chốt lại điểm số cho hai nhóm học sinh. 
* Kết quả đạt được 
 Trong các giờ học có tổ chức các hoạt động khởi động đa dạng tạo được không 
khí học tập sôi nổi, thu hút học sinh vào các hoạt động học. Kết quả khảo sát cụ thể 
tại lớp 10A2 năm học 2022 - 2023. 
 Mức độ hứng thú Số HS Tỉ lệ (%) 
 Rất thích 30 65,2 
 Thích 11 23,9 
 Bình thường 5 10,9 
 Không thích 0 0 
 Sản phẩm được tạo ra từ sáng kiến: 
 MỤC LỤC 
PHẦN 1: MỞ ĐẦU. 1 
1. Mục đích của sáng kiến.. 2 
2. Tính mới và ưu điểm nổi bật của sáng kiến 2 
3. Đóng góp của sáng kiến trong các mặt... 2 
PHẦN 2: NỘI DUNG.. 3 
Chương 1: Khái quát thực trạng của vấn đề tổ chức hoạt động khởi 3 
động khi dạy học Toán lớp 10 
1. Ưu điểm.. 3 
2. Hạn chế và nguyên nhân. 3 
Chương 2: Những biện pháp của sáng kiến đã áp dụng trong trường 4 
THPT Thuận Thành số 1.. 
1. Cơ sở lí luận  4 
2. Một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động khởi động 6 
 2.1. Biện pháp 1: Tổ chức hoạt động khởi động bằng tình huống có 6 
 vấn đề. 
 2.2. Biện pháp 2: Hoạt động khởi động thông qua tổ chức trò chơi.. 10 
 2.3. Biện pháp 3: Tổ chức hoạt động khởi động bằng kĩ thuật KWL 19 
 2.4. Biện pháp 4: Khởi động bài học bằng phương pháp sử dụng tranh 23 
 ảnh, video hoặc âm nhạc 
 2.5. Biện pháp 5: Khởi động bài học bằng sử dụng sơ đồ tư duy.. 26 
 2.6. Biện pháp 6: Tổ chức hoạt động khởi động bằng phương pháp 27 
 liên môn. 
Chương 3: Kiểm chứng các biện pháp đã triển khai của sáng kiến... 29 
1. Mô tả cách thức nghiên cứu 29 
2. Kết quả đạt được. 29 
 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT 
 GV Giáo viên 
 HS Học sinh 
 THPT Trung học phổ thông 
THCVĐ Tình huống có vấn đề 
 TB Trung bình 
Việc nghiên cứu và áp dụng sáng kiến kinh nghiệm : “Một số hình thức tổ chức 
hoạt động khởi động nhằm tạo hứng thú học tập cho học sinh khi dạy học môn 
Toán lớp 10” nhằm các mục đích sau: 
- Phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo trong lĩnh hội kiến thức của học sinh. 
- Tạo ra hứng thú cho học sinh trong tiết học Toán. 
- Góp phần hình thành và phát triển năng lực cho học sinh: Năng lực hợp tác, năng 
lực phản biện, năng lực giải quyết vấn đề 
- Góp phần nâng cao chất lượng dạy và học môn Toán ở trường THPT 
2. Tính mới và ưu điểm nổi bật của sáng kiến 
- Tính mới : Bên cạnh các hình thức phổ biến trong hoạt động khởi động thường 
được sử dụng ở các trường THPT, sáng kiến đã đưa ra một số biện pháp hoàn toàn 
mới mẻ, dễ thực hiện và có hiệu quả cao. 
- Sáng kiến được áp dụng lần đầu thực tiễn tại trường THPT. trong đầu năm học 
2022 - 2023 với những ưu điểm nổi bật là: 
 + Trình bày hệ thống cơ sở lí luận và thực tiễn về hoạt động khởi động. 
 + Đưa ra hệ thống các biện pháp đa dạng trong hoạt động khởi động. 
 + Đưa ra cách thực hiện, những lưu ý khi áp dụng và các ví dụ minh họa cụ thể. 
 + Các số liệu cụ thể chứng minh cho hiệu quả của việc áp dụng đa dạng các biện 
pháp trong hoạt động khởi động. 
3. Đóng góp của sáng kiến trong các mặt 
 - HS tích cực, hứng thú trong học tập từ đó góp phần phát triển năng lực của bản 
thân. 
 - GV đổi mới phương pháp dạy học, lấy HS làm trọng tâm để từ đó nâng cao chất 
lượng giờ dạy. 
 2 
 Về cơ sở vật chất 
 - Một số thiết bị dạy học hư hỏng sau thời gian sử dụng nhưng việc sửa chữa chưa 
được kịp thời. Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng dạy và học các môn 
học trong đó bộ môn Toán. 
 Về phía học sinh 
 - Nhìn chung các em còn thụ động trong việc tiếp thu kiến thức môn học, các kiến 
thức liên quan có trong thực tế nhưng không thể hiện cụ thể nên cảm thấy môn Toán 
xa rời thực tế, khó tiếp thu. Việc làm quen với kĩ thuật, hình thức tổ chức dạy học 
mới dần được cải thiện nhưng vẫn còn nhiều hạn chế: tinh thần tự giác, hợp tác, giải 
quyết vấn đề còn yếu. 
 Về phía giáo viên 
 - Đa phần GV chỉ quan tâm đến hoạt động hình thành kiến thức mới mà ít khi đầu 
tư tìm tòi, sáng tạo trong các hoạt động khác. Trong những năm gần đây, việc soạn 
giảng theo hướng phát triển năng lực học sinh đòi hỏi mỗi tiết học gồm 5 bước, nhiều 
GV đã bắt đầu quan tâm đến hoạt động khởi động bài học. Nhưng trên thực tế phần 
khởi động, học sinh ít được hoạt động. Hoạt động khởi động được GV đầu tư thực 
hiện nhưng chỉ khi có tiết đăng kí dạy tốt hoặc thi giáo viên giỏi các cấp. Nguyên 
nhân chính là do nhiều GV còn xem nhẹ những hoạt động này thường có thói quen 
bỏ qua hoặc nếu có tiến hành thì chỉ qua loa cho có, do tâm lí ngại thay đổi, không 
muốn đầu tư thời gian thực hiện các hoạt động khởi động, sợ sự ồn ào gây ảnh hưởng 
đến lớp học khác,Vì vậy, trong quá trình dạy, dù rất cố gắng, nhiều giáo viên cũng 
không thể lôi kéo sự tập trung của học sinh, hiệu quả giờ học bị giảm sút. 
 CHƯƠNG 2: NHỮNG BIỆN PHÁP CỦA SÁNG KIẾN ĐÃ ÁP DỤNG 
 TRONG TRƯỜNG THPT THUẬN THÀNH SỐ 1 
 1. Cơ sở lí luận 
 1.1. Một số khái niệm 
 4 
động chứa đựng mâu thuẫn về mặt nhận thức sẽ kích thích sự tò mò của học sinh, 
khiến các em có mong muốn tìm được câu trả lời thỏa đáng cho các vấn đề còn thắc 
mắc, thậm chí còn biết tự đặt ra những vấn đề nghiên cứu tiếp theo. 
 Thứ tư: Hoạt động khởi động giúp khái quát nội dung cơ bản của bài học, 
hướng sự suy nghĩ, tư duy của học sinh vào nội dung chính ngay từ đầu, bởi có một 
thực tế là khi bắt đầu bài học, nếu giáo viên không có sự định hướng, học sinh sẽ 
loay hoay với rất nhiều câu hỏi như: “Hôm nay không biết học bài gì? Nội dung có 
khó (hoặc hấp dẫn) hay không? Chúng ta sẽ phải thực hiện những nhiệm vụ nào?” 
Như vậy, tư duy học sinh bị phân tán sẽ ảnh hưởng đến việc lĩnh hội kiến thức của 
bài. 
 2. Một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động khởi động 
2.1. Biện pháp 1: Tổ chức hoạt động khởi động bằng tình huống có vấn đề 
 Vai trò tình huống có vấn đề trong hoạt động khởi động 
 Tình huống có vấn đề (THCVĐ) là loại tình huống mà GV đặt ra trong quá trình 
tổ chức dạy học, trong những tình huống đó xuất hiện những mâu thuẫn mà chưa có 
lời giải đáp buộc HS phải tìm ra cách giải quyết. Đưa ra tình huống có vấn đề sẽ giúp 
cho học sinh tích cực, chủ động, sáng tạo hơn trong việc chiếm lĩnh nguồn tri thức. 
Khởi động bài học bằng đưa ra THCVĐ tiết học sẽ trở nên sôi nổi ngay từ đầu bởi 
những ý kiến, tranh luận của học sinh. 
 Các bước tiến hành khởi động bài học bằng giải THCVĐ 
 Bước 1. Giáo viên đưa ra THCVĐ. 
 Bước 2. Yêu cầu học sinh đưa ra ý kiến của mình về THCVĐ. 
 Bước 3. Giáo viên nhận xét và dẫn dắt vào bài học. 
 Lưu ý khi đưa ra tình huống có vấn đề 
 - THCVĐ phải phù hợp với nội dung của bài học. 
 - THCVĐ phải phù hợp với nhận thức, đặc biệt là tư duy của HS cấp THPT. 
 6 
- GV chiếu hình ảnh “Cột cờ Lũng Cú” và đưa ra câu hỏi để HS thảo luận theo 
 bàn. 
 + Cột cờ Lũng Cú nằm ở tỉnh nào? 
 + Đường lên cột cờ Lũng Cú có bao nhiêu bậc thang? 
 + Nêu sự hiểu biết của em về cột cờ Lũng Cú. 
- HS thảo luận và nêu các ý kiến. 
- GV nhận xét và đưa ra một số thông tin giới thiệu về “Cột cờ Lũng Cú” và đưa 
 ra THCVĐ liên quan đến bài học. 
 Từ chân bệ cột cờ và đỉnh bệ cột cờ, 
 bạn Nam đo được góc nâng (so với 
 phương nằm ngang) tới một vị trí dưới 
 chân núi lần lượt là 45và 50 . Chiều 
 cao h của đỉnh Lũng Cú so với chân núi 
 là bao nhiêu mét? 
 8