Sáng kiến kinh nghiệm Một số kinh nghiệm dạy học tích hợp phần Công dân với đạo đức - Giáo dục công dân lớp 10 nhằm phát huy năng lực học sinh

 Một số kinh nghiệm dạy học tích hợp phần Công dân với đạo đức -GDCD lớp 10 nhằm phát huy 
năng lực học sinh
 SỞ GIÁO DỤC - ĐÀO TẠO ĐỒNG NAI 
 TRƯỜNG THPT SÔNG RAY
 Mã số: 
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 MỘT SỐ KINH NGHIỆM DẠY HỌC TÍCH HỢP PHẦN CÔNG DÂN 
 VỚI ĐẠO ĐỨC-GDCD 10 NHẰM PHÁT HUY NĂNG LỰC HỌC SINH
Người thực hiện: Dương Thị Thu Nhung
 Lĩnh vực nghiên cứu:
 Quản lý giáo dục:................................................................
 Phương pháp dạy học bộ môn: Giáo dục công dân.
 Phương pháp giáo dục...................................................... . 
 Lĩnh vực khác:..................................................................
Sản phẩm đính kèm:
  Mô hình Phần mềm Phim ảnh Hiện vật khác
 Cẩm Mỹ, ngày 20 tháng 05 năm 2015
GV: Dương Thị Thu Nhung – THPT Sông Ray 1 Một số kinh nghiệm dạy học tích hợp phần Công dân với đạo đức -GDCD lớp 10 nhằm phát huy 
năng lực học sinh
 I.LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI.
 Luật giáo dục năm 2005 , Điều 2 đã xác định: Mục tiêu của giáo dục phổ 
thông là đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức 
khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập, dân tộc và chủ 
nghĩa xã hội, hình thành, bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực công dân, 
đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
 Như vậy, mục tiêu của giáo dục phổ thông đã chuyển từ trang bị kiến thức 
cho học sinh sang trang bị những năng lực cần thiết cho các em, đặc biệt năng lực 
hành động, năng lực thực tiễn. Phương pháp giáo dục phổ thông cũng được đổi mới 
theo hướng “phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, tu duy sáng tạo của người 
học, bồi dưỡng cho người học năng lực tự học, khả năng thực hành, lòng say mê 
học tập và ý chí vươn lên” .
 Đó cũng chính là mục tiêu và nhiệm vụ của môn Giáo dục công dân trong 
trường phổ thông. Là môn khoa học xã hội, gắn với đường lối của Đảng, cùng với 
các bộ môn khoa học khác, góp phần đào tạo người lao động vừa có tri thức, vừa có 
đạo đức, có năng lực hoạt động thực tiễn, có trách nhiệm với gia đình, có phương 
pháp suy nghĩ, hành động phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh xã hội, lịch sử , đất 
nước, nhân loại.
 Dạy học Giáo dục công dân ở trường THPT bắt nguồn từ nguyên tắc: lý 
luận gắn liền với thực tiễn, học đi đôi với hành,...Những tri thức của bộ môn gắn 
với sự vận động, phát triển của khoa học tự nhiên, khoa học xã hội của nhân loại, 
của đất nước và con người Việt Nam. Môn GDCD với đặc điểm riêng là một môn 
khoa học xã hội tổng hợp liên quan đến rất nhiều với các vấn đề, sự kiện, hiện 
tượng, kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội .... Xuất phát từ những quan điểm trên 
môn Giáo dục công dân trong trường THPT được tích hợp nhiều chủ đề như Học 
tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, giáo dục phòng chống tham 
nhũng, phổ biến giáo dục pháp luật và bảo vệ môi trường sống, giáo dục kỹ năng 
sống... Do đó, việc tích hợp giáo dục một số nội dung thiết thực, cấp bách vào môn 
GDCD là rất cần thiết trong giai đoạn hiện nay. Vấn đề đặt ra là tích hợp như thế 
nào để đạt hiệu quả cao nhất?
 Trong quá trình dạy học môn GDCD ở trường phổ thông, tôi nhận thấy rằng 
việc tích hợp nhiều nội dung trong bộ môn nói chung và từng bài học nói riêng là 
không hề đơn giản. Nguyên tắc tích hợp giáo dục là lồng ghép các nội dung vào 
bài học một cách tự nhiên, phù hợp nội dung bài học, phù hợp vào đặc điểm, điều 
kiện thực tế và không gây áp lực cho học sinh. Yêu cầu này đòi hỏi GV phải nỗ 
lực trong việc vận dụng linh hoạt, sáng tạo các phương pháp dạy học, kĩ thuật dạy 
học tích cực, nhằm mang lại hiệu quả cao nhất trong dạy học tích hợp. Trong phạm 
vi đề tài này, tôi mong muốn chia sẻ cùng đồng nghiệp những kinh nghiệm bản 
thân trong dạy học tích hợp trong năm học vừa qua cũng như nhận được góp ý, trao 
đổi của quý đồng nghiệp để đề tài hoàn thiện hơn.
GV: Dương Thị Thu Nhung – THPT Sông Ray 3 Một số kinh nghiệm dạy học tích hợp phần Công dân với đạo đức -GDCD lớp 10 nhằm phát huy 
năng lực học sinh
- Phải đảm bảo tải học tập phù hợp với sự phát triển của HS, không thể tạo thành 
môn học mới...
- Chương trình SGK các môn học đã tích hợp nhiều tri thức, song không thể đầy đủ 
và phù hợp với tất các các đối tượng HS.
- GV phải tích hợp các nội dung này một cách cụ thể và phù hợp cho từng môn 
học, với từng đối tượng HS ở các vùng miền khác nhau.
* Do bản chất của mối liên hệ giữa các tri thức khoa học
 - Khoa học ở thế kỷ XX đã chuyển từ phân tích cấu trúc lên tổng hợp hệ thống làm 
 xuất hiện các liên ngành (như sinh thái học, tự động hóa, ...)
 - Xu thế dạy học trong nhà trường là phải làm sao cho tri thức của HS xác thực và 
 toàn diện. QTDH phải liên kết, tổng hợp hóa các tri thức, đồng thời thay thế “tư 
 duy cơ giới cổ điển” bằng “tư duy hệ thống”.
*Góp phần giảm tải học tập cho HS
- DHTH giúp phát triển các năng lực, đặc biệt là trí tưởng tượng khoa học và năng 
lực tư duy của HS, hứng thú học tập cho HS vì nó luôn tạo ra các tình huống để HS 
vận dụng kiến thức trong các tình huống gần với cuộc sống
- Giảm sự trùng lặp các nội dung dạy học giữa các môn học, góp phần giảm tải nội 
dung học tập.
1.4. Một số phương thức tích hợp các nội dung
Hai nhóm lớn và bốn cách tích hợp các nội dung học tập
* Dạng tích hợp thứ nhất:
 Đưa ra những ứng dụng chung cho nhiều môn học (chẳng hạn các vấn đề năng 
 lượng, bảo vệ môi trường, ...);
 + Vẫn duy trì các môn học riêng rẽ, trong khi các ứng dụng chung được tích hợp 
 vào các thời điểm thích hợp
+ Cách thứ 1:
 Những ứng dụng chung cho nhiều môn học được thực hiện ở cuối năm học hay 
 cuối cấp học trong một bài học hoặc một bài tập tích hợp;
GV: Dương Thị Thu Nhung – THPT Sông Ray 5 Một số kinh nghiệm dạy học tích hợp phần Công dân với đạo đức -GDCD lớp 10 nhằm phát huy 
năng lực học sinh
Tích hợp toàn phần được thực hiện 
khi hầu hết các kiến thức của môn 
học, hoặc nội dung của một bài học cụ 
thể cũng chính là các kiến thức về vấn 
đề mà người dạy định đưa vào.
 Hình1
-Tích hợp bộ phận ( Hình 2)
 Tích hợp bộ phận được thực hiện khi 
 có một phần kiến thức của bài học có 
 nội dung liên quan đến vấn đề mà 
 người dạy định đưa vào.
 Hình 2
- Hình thức liên hệ ( Hình 3)
 Liên hệ là một hình thức tích hợp đơn 
 giản nhất khi chỉ có một số nội dung 
 của môn học có liên quan tới vấn đề 
 tích hợp, song không nêu rõ trong nội 
 dung của bài học. Trong trường hợp 
 này GV phải khai thác kiến thức môn 
 học và liên hệ chúng với các nội 
 dung của vấn đề tích hợp. Đây là 
 trường hợp thường xảy ra.
 Hình 3
1.6. Hình thức dạy học tích hợp
 - Kiểu 1: thông qua các bài học trên lớp. 
 GV thực hiện các mức độ tích hợp nêu ở trên. 
 Các hoạt động của GV có thể bao gồm:
 Hoạt động 1:
GV: Dương Thị Thu Nhung – THPT Sông Ray 7 Một số kinh nghiệm dạy học tích hợp phần Công dân với đạo đức -GDCD lớp 10 nhằm phát huy 
năng lực học sinh
nào của lí luận và thực tiễn mà lại không sử dụng tổng hợp và phối hợp kinh 
nghiệm kĩ năng đa ngành của nhiều lĩnh vực khác nhau. Tích hợp trong nhà trường 
sẽ giúp HS học tập thông minh và vận dụng sáng tạo kiến thức, kĩ năng và phương 
pháp của khối lượng tri thức toàn diện, hài hòa và hợp lí trong giải quyết các tình 
huống khác nhau và mới mẻ trong cuộc sống hiện đại.
 Từ thực tiễn giáo dục ở nhiều nước và Việt Nam cho thấy, dạy học theo 
hướng tích hợp là xu thế mà nhiều nước trên thế giới đã áp dụng, đặc biệt là các 
nước trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương. GV khi đã quen với cách dạy tích 
hợp thì việc xử lí các tình huống giáo dục trở nên mềm dẻo hơn. Dạy học theo 
hướng tích hợp phát huy được tính tích cực của HS, góp phần đổi mới nội dung và 
phương pháp dạy học ở trường.
 Hơn nữa, từ nhiều năm nay, Bộ GD-ĐT đã chỉ đạo tích hợp nhiều nội dung 
giáo dục vào quá trình dạy học các môn học trong trường phổ thông như: giáo dục 
đạo đức, học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh; giáo dục pháp luật; 
giáo dục phòng chống tham nhũng; giáo dục chủ quyền quốc gia, tài nguyên và môi 
trường về biên giới, biển, đảo; sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; bảo vệ 
môi trường; đa dạng sinh học và bảo tồn thiên nhiên; ứng phó với biến đổi khí hậu, 
phòng tránh và giảm nhẹ thiên tai; giáo dục an toàn giao thông... nhưng quỹ thời 
gian có hạn, không thể tăng số môn học lên được. Việc tích hợp nội dung một số 
môn học là giải pháp có thể thực hiện được nhiệm vụ giáo dục nhiều mặt cho HS 
mà không quá tải.
III.TỔ CHỨC THỰC HIỆN ĐỀ TÀI.
1. Một số nội dung tích hợp trong phần Công dân với đạo đức-GDCD 10. 
a Tư tưởng Hồ Chí Minh.
Mục đích tích hợp:
- Nhằm trang bị cho HS những hiểu biết cần thiết, cơ bản về đạo đức Hồ Chí minh, 
trên cơ sở đó các em có được những nhận thức, thái độ và hành vi tích cực theo tấm 
gương đạo đức Hồ Chí Minh.
- Giáo dục ý thức quan tâm tới việc học tập, làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí 
Minh, làm cho việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trở thành 
thói quen và nếp sống của học sinh.
- Phát triển kĩ năng thực hành, kĩ năng phát hiện và ứng xử tích cực trong việc học 
tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.
- Góp phần giáo dục cho HS trở thành những người công dân tốt, biết sống và làm 
việc theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.
Giáo dục tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh cần chú ý những điểm sau:
GV: Dương Thị Thu Nhung – THPT Sông Ray 9 Một số kinh nghiệm dạy học tích hợp phần Công dân với đạo đức -GDCD lớp 10 nhằm phát huy 
năng lực học sinh
- Hình thành động cơ, hành vi tích cực theo pháp luật. Nâng cao ý thức chấp hành 
pháp luật của học sinh. Biết phân biệt hành vi đúng pháp luật và hành vi trái pháp 
luật. Ủng hộ những hành vi thực hiện đúng pháp luật, lên án những hành vi trái 
pháp luật.
d. Giáo dục Phòng, chống tham nhũng. 
Mục tiêu tích hợp:
Trang bị cho học sinh THPT những kiến thức về phòng, chống tham nhũng; qua đó 
nâng cao nhận thức cho học sinh về mục đích, yêu cầu của cuộc đấu tranh phòng, 
chống tham nhũng, xây dựng được thái độ, ý thức đấu tranh, bài trừ tệ nạn tham 
nhũng trong xã hội.
Một số nội dung cần lưu ý:
- Khái niệm, đặc trưng và các biểu hiện của tham nhũng.
- Nguyên nhân và tác hại của tham nhũng.
- Các giải pháp phòng ngừa tham nhũng.
- Các giải pháp phát hiện tham nhũng.
đ. Bảo vệ tài nguyên, môi trường biển, đảo. 
Mục tiêu tích hợp:
- Nâng cao nhận thức cho HS về việc sử dụng hợp lý và bảo vệ tài nguyên, môi 
trường biển, đảo.
- Thông qua việc giáo dục về tài nguyên và môi trường biển, đảo dần hình thành 
các kỹ năng sử dụng hợp lý tài nguyên và bảo vệ môi trường biển, đảo.
Một số nội dung cần tích hợp:
- Vai trò địa lý chiến lược và tiềm năng kinh tế của Biển Đông, một số vùng biển, 
đảo của Việt Nam.
- Phạm vi và một số quy chế pháp lý của vùng biển và thềm lục địa nước ta ( Công 
ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982)
- Các căn cứ khẳng định chủ quyền biển, đảo Việt Nam.
- Khai thác tài nguyên, khoáng sản biển, đảo. Phát triển du lịch biển, đảo. Giao 
thông vận tải biển.
- Nguy cơ giảm sút tài nguyên và ô nhiễm môi trường, các biện pháp sử dụng hợp 
lý nguồn tài nguyên thiên nhiên và bảo vệ môi trường.
e. Kỹ năng sống. 
Mục tiêu tích hợp:
GV: Dương Thị Thu Nhung – THPT Sông Ray 11 Một số kinh nghiệm dạy học tích hợp phần Công dân với đạo đức -GDCD lớp 10 nhằm phát huy 
năng lực học sinh
- Lập kế hoạch làm việc
- Thoả thuận quy tắc làm việc
- Tiến hành giải quyết các nhiệm vụ
- Chuẩn bị báo cáo kết quả.
c. Làm việc toàn lớp: Trình bày kết quả, đánh giá
- Các nhóm trình bày kết quả
- Đánh giá kết quả.
* Một số lưu ý
. Có rất nhiều cách để thành lập nhóm theo các tiêu chí khác nhau, không nên áp 
dụng một tiêu chí duy nhất trong cả năm học. Số lượng HS/1 nhóm nên từ 4- 6 HS.
. Nhiệm vụ của các nhóm có thể giống nhau, hoặc mỗi nhóm nhận một nhiệm vụ 
khác nhau, là các phần trong một chủ đề chung.
 . Dạy học nhóm thường được áp dụng để đi sâu, luyện tập, củng cố một chủ đề đã 
học hoặc cũng có thể tìm hiểu một chủ đề mới.
Các câu hỏi kiểm tra dùng cho việc chuẩn bị dạy học nhóm:
- Chủ đề có hợp với dạy học nhóm không?
- Các nhóm làm việc với nhiệm vụ giống hay khác nhau?
- HS đã có đủ kiến thức điều kiện cho công việc nhóm chưa?
- Cần trình bày nhiệm vụ làm việc nhóm như thế nào?
- Cần chia nhóm theo tiêu chí nào?
- Cần tổ chức phòng làm việc, kê bàn ghế như thế nào?
b. Phương pháp nêu vấn đề và giải quyết vấn đề.
* Bản chất
Dạy học (DH) phát hiện và giải quyết vấn đề (GQVĐ) là PPDH đặt ra trước HS 
các vấn đề nhận thức có chứa đựng mâu thuẫn giữa cái đã biết và cái chưa biết, 
chuyển HS vào tình huống có vấn đề , kích thích họ tự lực, chủ động và có nhu cầu 
mong muốn giải quyết vấn đề.
 * Quy trình thực hiện
- Xác định, nhận dạng vấn đề/tình huống;
- Thu thập thông tin có liên quan đến vấn đề/tình huống đặt ra;
- Liệt kê các cách giải quyết có thể có ;
- Phân tích, đánh giá kết quả mỗi cách giải quyết ( tích cực, hạn chế, cảm xúc, giá 
trị)
GV: Dương Thị Thu Nhung – THPT Sông Ray 13