Sáng kiến kinh nghiệm Một số phương pháp giáo dục kỹ năng sống hiệu quả khi dạy phần đạo đức môn Giáo dục công dân lớp 10

 1
 SỞ GD&ĐT QUẢNG TRỊ
 Trường THPT Lê Lợi
 ------------
 Đề tài 
 MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP GIÁO DỤC KĨ NĂNG 
SỐNG HIỆU QUẢ KHI DẠY PHẦN ĐẠO ĐỨC MÔN 
 GIÁO DỤC CÔNG DÂN 10
 Họ và tên: Lê Thị Hải
 Môn: Giáo dục công dân 
 Đơn vị công tác: Trường THPT Lê Lợi.
 Đông Hà, tháng 8 năm 2021 3
Thực tế hiện nay một bộ phận lớn học sinh còn thiếu hiểu biết về pháp luật,
đạo đức, lối sống. Đặc biệt kĩ năng sống còn kém, chưa biết ứng xử với lối sống
có văn hóa và chưa biết đấu tranh với những văn hóa đồi trụy, phản động, chưa
nhận thức được việc phạm tội, vi phạm đạo đức của mình, chủ yếu là đua đòi
phạm tội một cách hồn nhiên, ít chịu tu dưỡng, rèn luyện, sống buông thả theo
thị hiếu tầm thường. Vấn đề học sinh hiện nay thiếu kĩ năng sống, thiếu tự tin, tự lập, 
sốngíchkỉ, vô tâm, thiếu trách nhiệm với gia đình, và bản thân đang là những cản trở 
lớn cho sự phát triển của thanh thiếu niên hiện nay khiến không ít các bậc làm cha
mẹ phải phiền lòng vì con, khiến nhà trường phải bận tâm vì những đối tượng
học sinh này trong một xã hội phát triển năng động như hiện nay mà đúng ra các
em sẽ rất năng động, tự tin khi được thể hiện mình trong cuộc sống và trong sinh
hoạt,họctập.
Hồi chuông cảnh báo về tình trạng bạo lực học đường, sự suy giảm đạo đức trong một 
bộ phận học sinh đang gióng lên. Câu chuyện về giáo dục đạo đức, lối sống cho học 
sinh không phải là mới, nhưng đang là yêu cầu cấp thiết đặt ra cho sự nghiệp giáo dục 
nước ta. Xu hướng các gia đình coi điểm các bộ môn là thước đo sự tiến bộ của con 
cái trở nên phổ biến đã tạo nên sức ép học sinh chỉ nghĩ đến chuyện phải học để có 
điểm cao. Nhiều em học giỏi nhưng ngoài điểm số cao, khả năng tự chủ và khả năng 
giao tiếp lại rất kém, suy nghĩ nông cạn, thiếu hiểu biết để giải quyết đúng đắn các vấn 
đề trong cuộc sống. Như vậy việc tiến hành tích hợp giáo dục kĩ năng sống vào trong 
các môn học, đặc biệt là môn GDCD là việc làm có tính cấp thiết. Xuất phát từ những 
lí do trên tôi mạnh dạn chọn đề tài“Một số phương pháp giáo dục kỹ năng sống hiệu 
quả khi dạy phần đạo đức môn giáo dụ công dân lớp 10” để làm đề tài nghiên cứu của 
mình.
2. Mục đích nghiên cứu. 
 Đề tài mà tôi tìm hiểu và viết không ngoài mục đích trang bị và rèn luyện cho các 
em một số kỹ năng sống giúp các em có thể thích ứng được với cuộc sống đầy những 
biến động, đầy những nguy cơ đang tiềm ẩn. Học sinh rèn cách cư xử phù hợp, có 
hiệu quả, phát triển lòng thông cảm, nhân ái giữa con người với con người. Rèn luyện 
cách tự kiềm chế bản thân và năng lực ứng phó với trạng thái căng thẳng, phát huy các 
nhân tố tích cực, hạn chế nhân tố tiêu cực, đồng thời góp phần tích cực cho việc đổi mới 
phương pháp dạy học của giáo viên và khơi dậy hứng thú học tập của học sinh đối với 
môn Giáo dục công dân.
3. Đối tượng nghiên cứu
 Một số phương pháp tích hợp giáo dục kĩ năng sống đã được áp dụng trong thực 
tế giảng dạy. 
Học sinh lớp 10 trường Trung học phổ thông Gio Linh.
4. Phạm vi nghiên cứu
 Chương trình Giáo dục công dân lớp 10 phần công dân với đạo đức.
5. Phương pháp nghiên cứu 5
 Học để biết: gồm các kỹ năng tư duy phê phán, tư duy sáng tạo, ra quyết định 
vấn đề, nhận thức được hậu quả của việc làm.
 Học để làm: gồm kỹ năng thực hiện công việc và nhiệm vụ như kỹ năng đặt 
mục tiêu, đảm nhận trách nhiệm.
 Học để làm người: gồm các kỹ năng cá nhân như ứng phó với căng thẳng, kiểm 
soát cảm xúc, tự nhận thức, tự tin.
 Học để chung sống: gồm các kỹ năng như giao tiếp, thương lượng, khẳng định 
hợp tác, làm việc theo nhóm, thể hiện sự cảm thông.
 Kỹ năng sống được hình thành thông qua một quá trình sống, rèn luyện, học tập 
trong gia đình, nhà trường và ngoài xã hội. Vì vậy, kỹ năng sống của mỗi người vừa 
có tính cá nhân, vừa có tính xã hội và chịu ảnh hưởng của gia đình, cộng đồng, dân 
tộc. 
2. Cơ sở thực tiễn. 
Qua kinh nghiệm công tác của bản thân, tôi nhận thấy thực tế của vấn đề này là: 
2.1. Về phía giáo viên: Một bộ phận giáo viên chưa thực sự quan tâm đến việc giáo 
dục kỹ năng sống cho học sinh mà chỉ chú trọng truyền thụ kiến thức ở sách giáo khoa 
nên chưa chịu khó tìm tòi các hình thức và phương pháp tổ chức cho các hoạt động 
này nên làm mất sự hứng thú của học sinh.
2.2 Về phía học sinh:
 Học sinh học tập thụ động, chủ yếu chỉ nghe và làm theo thầy cô giáo, ít sáng tạo, 
tính tự giác chưa cao, lười hoạt động.
Học sinh chỉ có học kiến thức, khả năng ứng phó với các tình huống trong cuộc sống 
kém, tính tự tin ít, tự ti nhiều, thường nóng nảy, gây gổ lẫn nhau. Kỹ năng giao tiếp 
hạn chế, hay nói tục, chửi bậy.
2.3 Về phía phụ huynh:
Phụ huynh học sinh chỉ khuyến khích các con tìm kiến thức mà quên hướng cho con 
em mình làm tốt hoạt động đoàn thể, hoạt động xã hội và cách ứng xử trong gia đình.
Phần lớn ở gia đình phụ huynh giao tiếp trong gia đình còn nhiều hạn chế, xưng hô 
chưa chuẩn mực nên các em bắt chước và xưng hô thiếu thiện cảm.
Chương II : MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP CẦN THIẾT TRONG TÍCH HỢP KĨ 
NĂNG SỐNG VÀO GIẢNG DẠY PHẦN ĐẠO ĐỨC MÔN GIÁO DỤC CÔNG 
DÂN 10 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
 Qua quá trình công tác tôi nhận thấy để giáo dục kĩ năng sống cho học sinh đạt 
hiệu quả, chất lượng chúng ta cần làm tốt những bước sau:
1. Xác định đúng mục tiêu của bài học, tiết học và mục tiêu tích hợp 
1.1. Xác định đúng mục tiêu bài học, tiết học
Việc xác định đúng mục tiêu của bài học, là hết sức quan trọng và cần thiết. Qua đó 
giúp giáo viên có những căn cứ, cơ sở để tiến hành các bước tiếp theo. 
1.2. Xác định mục tiêu của việc tích hợp. 7
Nghiên cứu trường hợp điển hình là phương pháp sử dụng một câu chuyện có thật về 
một người, một tập thể, một cơ quan, đơn vị, hoặc sử dụng một câu chuyện được viết 
dựa theo những trường hợp gần gũi xảy ra trong thực tiễn cuộc sống. 
 Ví dụ minh họa:
Khi dạy tích hợp bài Tự hoàn thiện bản thân ở lớp 10, với chủ đề “Tấm gương tự 
hoàn thiện bản thân của Bác Hồ”, 
GV có thể nêu trường hợp điển hình 
qua câu chuyện về Bác Hồ học 
tiếng Anh 
Kết thúc câu chuyện giáo viên cho 
học sinh liên hệ để làm rõ Bác Hồ đã 
tự hoàn thiện bản thân như thế nào?
Từ đó hình thành cho HS kĩ năng tự 
nhận thức,kĩ năng đặt ra mục tiêu,kĩ 
năng tự tin...
 * Phương pháp thảo luận 
nhóm
Phương pháp thảo luận nhóm là 
phương pháp học tập theo những 
nhóm nhỏ nhằm giải quyết các vấn đề trong nội dung tích hợp; tạo điều kiện cho học 
sinh cùng nhau hợp tác để giải quyết những nhiệm vụ chung của cả nhóm.Thông qua 
thảo luận nhóm, học sinh có điều kiện phát triển kĩ năng giao tiếp và kĩ năng hợp tác... 
Ví dụ minh họa:
Khi dạy bài 13 : ''Công dân với cộng đồng''. Giáo viên cho học sinh thảo luận theo 
nhóm tình huống sau: Chị Nguyễn 
Thị Bé sinh ra và lớn lên ở huyện 
Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị. Khi 
xuất ngũ chị làm quản trang ở nghĩa 
trang liệt sỹ Trường Sơn. Nghĩa 
trang rộng 40ha là nơi yên nghỉ của 
10.642 liệt sỹ cả nước. Tuy công 
việc rất vất vả nhưng chị luôn thấy 
hạnh phúc và hết lòng với công 
việc. 
 Câu hỏi: Em suy nghĩ như thế nào 
về việc làm của chị Bé?
* Phương pháp nêu và giải quyết 
vấn đề
Đây là phương pháp giáo viên nêu ra một vấn đề hoặc tình huống có vấn đề để học 
sinh suy nghĩ và từng bước giải quyết vấn đề dưới sự hướng dẫn của giáo viên. 9
 Qua bảng so sánh trên chúng ta dễ dàng nhận thấy việc tích hợp giáo dục kĩ năng 
sống đã có những tác động khả quan,cụ thể là kết quả hạnh kiểm của các em có sự 
chuyển biến rõ rệt.Tỉ lệ học sinh đạt loại tốt tăng lên và giảm dần tỉ lệ học sinh trung 
bình và yếu.Việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh đã phần nào tác động đến nhận 
thức và hành vi của các em cũng như việc tích hợp của giáo viên đã mang lại hiệu quả.
Ngoài việc kiểm tra kết quả hạnh kiểm của học sinh, tôi cũng đã tiến hành khảo sát về 
sự hứng thú, yêu thích môn học của học sinh ở một số lớp thông qua việc cho các em 
trả lời câu hỏi phỏng vấn và trắc nghiệm. Kết quả thu được như sau:
* Kết quả kiểm tra hứng thú, yêu thích môn GDCD năm học 2020-2021
 Lớp Sĩ số Rất thích Thích Không thích
 12A2 35 18 15 2
 12B4 37 25 11 1
 12B5 36 18 16 2
 12B6 34 21 10 3
Bảng số liệu trên cho thấy số học sinh yêu thích môn học là 134/142em chiếm 94,3%. 
Số học sinh không thích là 8/142 em chiếm 5,7%.
Với kết quả như trên tôi thiết nghĩ, nếu mỗi giáo viên giảng dạy Giáo dục công dân có 
tâm huyết với việc giảng dạy nói chung và tâm huyết với việc tích hợp giáo dục kĩ 
năng sống nói riêng thì bài học sẽ gần gũi hơn với học trò, giờ học phong phú, sinh 
động và có sức cuốn hút học trò hơn. 
 III. PHẦN KẾT LUẬN 
1. Kết luận:
 - Sáng kiến có tính khả thi và có thể áp dụng để dạy tốt phần đạo đức trong chương 
trình môn GDCD lớp 10 THPT. 
- Sau khi áp dụng các phương pháp tích hợp giáo dục kĩ năng sống vào trong các bài 
dạy thì học sinh học say sưa hơn, hứng thú cảm nhận bài, đồng thời có nhiều em đưa 
ra những phát hiện, những ý tưởng, những câu trả lời khá thú vị và sâu sắc, giúp học 
sinh hình thành mối quan hệ tốt đẹp với bạn bè, gia đình, người thân và mọi người, 
sống tích cực, chủ động tránh xa các tệ nạn xã hội, có trách nhiệm với bản thân, gia 
đình, cộng đồng
2. Kiến nghị, đề xuất: 
Để thực hiện tốt đề tài này, theo tôi:
+ Về phía giáo viên: Cần phải có đam mê, tâm huyết với mỗi tiết dạy, phải lường hết 
và ứng xử linh hoạt, khéo léo trước mọi tình huống, cần có sự đầu tư tìm tòi, lựa chọn 
tư liệu, tranh ảnhsao cho phù hợp và phải có sự chắt lọc thông tin, cần có sự đầu tư 
đổi mới phương pháp giảng dạy.