Sáng kiến kinh nghiệm Sử dụng bản đồ tư duy trong dạy học ngữ pháp Tiếng Anh lớp 10

 CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
 Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 SỬ DỤNG BẢN ĐỒ TƯ DUY TRONG 
DẠY HỌC NGỮ PHÁP TIẾNG ANH 
 LỚP 10 Mục lục Trang
A.PHẦN MỞ ĐẦU
I- LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
 1. Cơ sở lí luận................................................................................................2
 2. Cơ sở thực tiễn...........................................................................................2
II-NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU .........................................................................4
III. PHẠM VI NGHIÊN CỨU ...........................................................................5
IV. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU ........................................................................5
V. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................................................5
B- PHẦN NỘI DUNG........................................................................6
I- ĐỊNH NGHĨA.................................................................................................6
II-NHỮNG ƯU ĐIỂM CHUNG CỦA VIỆC SỬ DỤNG BẢN ĐỒ TƯ
DUY .....................................................................................................................6
III- NHỮNG ƯU ĐIỂM CỦA VIỆC SỬ DỤNG BẢN ĐỒ TƯ DUY TRONG
DAY HỌC NGỮ PHÁP TIẾNG ANH.............................................................7
IV- CÁC BƯỚC THỰC HIỆN BẢN ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC ....8
V- VÍ DỤ MINH HỌA......................................................................................11
VI. NHỮNG KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC SAU KHI ÁP DỤNG ĐỀ TÀI :  19
VII. BÀI HỌC KINH NGHIỆM......................................................................19
VIII. NHỮNG KIẾN NGHỊ.............................................................................20
C- PHẦN KẾT LUẬN ....................................................................21
CÁC TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................22 cũng như kết quả thi vì kiến thức ngữ pháp chiếm tỉ lệ không nhỏ trong các bài 
thi. Ngoài ra, việc nắm vững kiến thức ngữ pháp cũng sẽ góp phần giúp học sinh 
hoàn thiện tốt hơn các kỹ năng như nghe, nói, đọc và viết. Đã có một số phương 
pháp dạy và học ngữ pháp khá hiệu quả được áp dụng trong quá trình dạy học 
như đưa ra cấu trúc và các qui luật; giới thiệu bằng hình ảnh hoặc phương pháp 
sử dụng tình huống, ví dụ. Tuy nhiên những phương pháp này vẫn gặp phải 
một vấn đề đó là với mỗi bài giảng ngữ pháp sử dụng các phương pháp trên sẽ 
tốn khá nhiều thời gian, học sinh phải ghi chép khá nhiều và sẽ khó cho học sinh 
hệ thống một cách chi tiết trong quá trình ôn tập và vận dụng. Bên cạnh đó hầu 
hết học sinh học ngữ pháp bằng cách ghi nhớ máy móc các cấu trúc cũng như 
cách thức sử dụng. Đây là một trong những lý do học sinh luôn cảm thấy khó 
khăn khi học ngữ pháp. Chính vì vậy giáo viên nên giúp học sinh sử dụng và 
phát huy khả năng tư duy khi học ngữ pháp . Để thực hiện mục đích đó và nhằm 
giúp việc dạy và học ngữ pháp Tiếng Anh hiệu quả hơn, giúp học sinh nắm sâu 
hơn, vững hơn những vấn đề ngữ pháp đã học để vận dụng tốt trong quá trình sử 
dụng cũng như trong thi cử tôi xin giới thiệu đề tài :
 " SỬ DỤNG BẢN ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC 
 NGỮ PHÁP TIẾNG ANH LỚP 10"
Với việc nghiên cứu đề tài này, tôi mong muốn sẽ phần nào giúp giáo viên dần 
khắc phục những khó khăn trong quá trình dạy ngữ pháp tiếng Anh, nhằm tạo ra 
các giờ học hiệu quả hơn, học sinh tích cực, chủ động hơn khi tiếp thu, lĩnh hội 
kiến thức của bài học và phát huy tối đa khả năng sáng tạo của mình.
II- NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU:
 Khi nghiên cứu đề tài này , tôi thực hiện các nhiệm vụ sau:
 1. Nghiên cứu các tài liệu hướng dẫn dạy và học tiếng Anh.
 2. Thao giảng, dạy thử nghiệm.
 3. Dự giờ đồng nghiệp, trao đổi, rút kinh nghiệm. B- PHẦN NỘI DUNG
 Để sử dụng tốt Tiếng Anh người học không chỉ cần phải học tốt các kỹ năng 
nghe, nói , đọc, viết mà còn phải nắm vững ngữ pháp. Tuy nhiên trong quá trình 
học ngữ pháp, người học thường gặp phải những khó khăn như không nhớ nổi 
cách sử dụng hoặc sử dụng nhầm lẫn và không chính xác ngữ pháp do không 
nắm vững nội dung khi học . Vì vậy học ngữ pháp theo bản đồ tư duy sẽ giúp 
người học nắm vững hơn những kiến thức cơ bản cần nhớ. Vậy bản đồ tư duy là 
gì?
I- ĐỊNH NGHĨA
 Bản đồ tư duy (mindmap) còn gọi là sơ đồ tư duy, lược đồ tư duy, là hình 
thức ghi chép nhằm tìm tòi đào sâu, mở rộng một ý tưởng, hệ thống hóa một chủ 
đề hay một mạch kiến thức, bằng cách kết hợp việc sử dụng đồng thời hình 
ảnh, đường nét, màu sắc, chữ viết với sự tư duy tích cực. Đặc biệt đây là một sơ 
đồ mở, không yêu cầu tỉ lệ, chi tiết chặt chẽ như bản đồ địa lí, có thể vẽ thêm 
hoặc bớt các nhánh: mỗi người vẽ một kiểu khác nhau, dùng màu sắc, hình ảnh, 
các cụm từ diễn đạt khác nhau, cùng một chủ đề nhưng mỗi người có thể “thể 
hiện” nó dưới dạng bản đồ tư duy theo một cách riêng. Do đó việc lập bản đồ tư 
duy phát huy được tối đa khả năng sáng tạo của mỗi người.
II- NHỮNG ƯU ĐIỂM CHUNG CỦA VIỆC SỬ DỤNG BẢN ĐỒ TƯ DUY
So với các cách thức ghi chép truyền thống thì phương pháp sử dụng bản đồ tư
duy có những điểm vượt trội như sau:
 1.1. Ý chính sẽ ở trung tâm và được xác định rõ ràng.
 1.2. Quan hệ tương hỗ giữa mỗi ý được chỉ ra tường tận. Ý càng quan trọng 
thì sẽ nằm vị trí càng gần với ý chính. liên quan mở rộng cho thông tin chính được giáo viên gợi ý cho học sinh 
 (thảo luận theo cặp, nhóm hoặc cá nhân) trả lời và do nội dung ghi chỉ là từ 
 hoặc cụm từ, học sinh có thì giờ tự ghi chép. Bản đồ tư duy cũng giúp học 
 sinh rèn luyện kỹ năng thuyết trình và nắm vững kiến thức của bài học một 
 cách chắc chắn hơn, nhớ bài lâu hơn.
 3.3. Qua nghiên cứu lí luận và thực nghiệm dạy ngữ pháp cho thấy, sử 
 dụng bản đồ tư duy trong dạy học kiến thức mới giúp học sinh học tập một 
 cách chủ động, tích cực và huy động được tất cả học sinh tham gia xây dựng 
 bài một cách hào hứng. Với sản phẩm độc đáo “kiến thức + hội họa” là niềm 
 vui sáng tạo hàng ngày của học sinh và cũng là niềm vui của chính thầy cô 
 giáo khi chứng kiến thành quả lao động của học trò của mình. Cách học này 
 còn phát triển được năng lực riêng của từng học sinh về trí tuệ (vẽ, viết gì 
 trên bản đồ tư duy), hệ thống hóa kiến thức (huy động những điều đã học 
 trước đó để chọn lọc các ý để ghi), khả năng hội họa (hình thức trình bày, 
 kết hợp hình vẽ, chữ viết, màu sắc) và sự vận dụng kiến thức được học qua 
 sách vở vào cuộc sống.
 3.4. Bên cạnh đó học sinh thường gặp khó khăn khi học đến các vấn đề 
 ngữ pháp trừu tượng và phức tạp và mất rất nhiều thời gian để ghi nhớ được 
 một vấn đề ngữ pháp mới. Do vậy bản đồ tư duy – như một giáo cụ trực 
 quan, rất có ích trong việc giúp học sinh có được các kiến thức cơ bản của 
 từng vấn đề ngữ pháp qua việc nghe giáo viên giảng bài, nghe các học sinh 
 khác thảo luận trong giờ học và cuối cùng được giáo viên hướng dẫn ghi lại 
 hoặc phát cho bản tóm tắt vấn đề ngữ pháp vừa học bằng một bản dồ tư duy 
 đơn giản. Có được bản đồ tư duy đơn giản này, về nhà học sinh sẽ dễ học bài 
 hơn, hiểu sâu hơn và nắm vững hơn kiến thức ngữ pháp đã học.
IV- CÁC BƯỚC THỰC HIỆN BẢN ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC
 Để giúp học sinh thiết lập được bản đồ tư duy về vấn đề ngữ pháp cần học, ta 
cần thực hiện những bước sau.
 4.1. Bước 1- Đưa ra chủ đề
Giáo viên đưa ra chủ đề ( vấn đề ngữ pháp sẽ học trong giờ học đó) đây chính là thẳng, như thế sẽ làm cho sơ đồ tư duy nhìn mềm mại, uyển chuyển và dễ nhớ 
hơn.
- Chỉ nên tận dụng từ khóa và hình ảnh, ở mỗi nhánh chỉ sử dụng 1 từ khóa. Việc 
này giúp cho nhiều từ khóa mới và những ý khác được nối thêm vào các từ khóa 
sẵn có một cách dễ dàng . Sau đó, học sinh có thể thảo luận theo các nhóm để so 
sánh, đối chiếu các luận điểm và bổ sung thêm vào mind map. Bước này giúp học 
chữa lỗi cho nhau rất hiệu quả và có thể trao đổi những ý tưởng mà ở trên học 
sinh không thể diễn tả bằng tiếng Anh được.
 4.5 Bước 5 : Thêm các hình ảnh minh họa
 Ở bước này, giáo nên để trí tưởng tượng của học sinh bay bổng hơn bằng 
cách khuyến khích học sinh thêm nhiều hình ảnh nhằm giúp các ý quan trọng 
thêm nổi bật, cũng như lưu chúng vào trí nhớ tốt hơn vì não bộ của con người có 
khả năng tiếp thu hình ảnh cao hơn chữ viết. ( Nếu thời gian không cho phép thì 
có thể để học sinh hoàn thiện bước này ở nhà)
 4.6 Bước 6: Báo cáo, nhận xét
 - Báo cáo, thuyết minh về bản đồ tư duy. Cho một vài học sinh hoặc đại diện 
của các nhóm học sinh lên báo cáo, thuyết minh về bản đồ tư duy mà nhóm mình 
đã thiết lập. Qua hoạt động này vừa biết rõ việc hiểu kiến thức của các em vừa là 
một cách rèn cho các em khả năng thuyết trình trước đông người, giúp các em tự 
tin hơn, mạnh dạn hơn, đây cũng là một trong những điểm cần rèn luyện của học 
sinh hiện nay.
- Thảo luận, chỉnh sửa,hoàn thiện bản đồ tư duy. Tổ chức cho học sinh thảo luận, 
bổ sung, chỉnh sửa để hoàn thiện bản đồ tư duy về kiến thức của vấn đề ngữ pháp 
đã học trong bài. Giáo viên sẽ là người cố vấn, giúp học sinh hoàn thiện bản đồ 
tư duy về vấn đề ngữ pháp đó , từ đó dẫn dắt đến kiến thức trọng tâm của bài học.
- Củng cố kiến thức bằng một bản đồ tư duy. Giáo viên cho học sinh lên trình 
bày, thuyết minh về kiến thức ngữ pháp của buổi học hôm đó thông qua một bản 
đồ tư duy do giáo viên đã chuẩn bị sẵn (vẽ ở bảng phụ hoặc ở bìa), hoặc bản đồ 
tư duy mà các em vừa thiết kế và cả lớp đã chỉnh sửa, hoàn thiện. Ship [∫ip]
 Sheep [∫i:p]
 - Introduce new lesson
 I – Pronounciation 
 3’ Whole class
 1.Presentation
 T- Demonstrates the sounds / I / and / i : / by 
 pronounce them clearly and slowly.
 T- Helps Ss distinguish these two sounds. 
 T- Instructs the way to pronounce:
  / I / : open your mouth very little to make the sound
 / I /.
  / i : / : First practice the sound / I /. Then open your 
5’ mouth a little more.
 2. Practise
 - Let Ss listen the first time Individual 
 - Ask ss to read the word in chorus work
 - Ask Ss to read the word individually
 - Ask Ss to practise reading sentences.
 - Corrects and comments
 2’ *Give examples:
 Whole class
 - I often get up at 6:00 a.m.
 - My father usually watches TV in the evening. EXERCISE 1
 T- Asks Ss to do the exercise individually, complete 
 the passage with the correct simple present tense of the 
 verbs in the box.
 T- Calls on a student to read aloud the passage in front 
 of the class. The whole class listen and check the 
 5’ Work 
 answers. individually
 T- Feedbacks and gives correct answers:
 1. is 5. catch 9. give up
 2. fish 6. am 10. say
 3. worry 7. catch 11. realise
 4. are 8. go 12. am
 *Review adverbs of frequency 
 2’ Whole class
 Example:
 I usually get up at 6:00 a.m. 
 Nam is always late for school.
 Retells the use of adverbs of frequency: “Adverbs of 
 frequency show how often something happens” 
 Never - seldom - hardly - sometimes - often - 
 normally - usually - always
 T- Asks Ss to retell the position of this kind of adverbs 
 in a sentence:
 + in front of normal verb
 eg: We never go to bed late.
 + between an auxiliary verb and the main verb. 
 Eg: He doesn’t usually read book at night.
 + after the verb “to be”
 eg: I’m always free on Sunday.
3’