Sáng kiến kinh nghiệm Sử dụng mô hình lớp học đảo ngược để dạy học chủ đề “Các lực cơ học” Vật lí 10 tại một số trường THPT thuộc huyện Thanh Chương

 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
 ĐỀ TÀI: 
SỬ DỤNG MÔ HÌNH LỚP HỌC ĐẢO NGƯỢC ĐỂ DẠY HỌC CHỦ ĐỀ 
 “CÁC LỰC CƠ HỌC ” VẬT LÍ 10 
 TẠI MỘT SỐ TRƯỜNG THPT THUỘC HUYỆN THANH CHƯƠNG 
 LĨNH VỰC: VẬT LÍ. 
 SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO NGHỆ AN DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT 
Viết tắt Viết đầy đủ 
ĐC Đối chứng 
TN Thực nghiệm 
GV Giáo viên 
HS Học sinh 
THPT Trung học phổ thông 
TNSP Thực nghiệm sư phạm 
SKKN Sáng kiến kinh nghiệm 
GD &ĐT Giáo dục và đào tạo 
ĐG Đánh giá 
KT Kiến thức 
KN Kĩ năng 
 2 
 PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 
1.1. Lí do chọn đề tài. 
 Trong tình hình, bối cảnh giáo dục hiện nay, yêu cầu nhằm nâng cao chất lượng 
hiệu quả của hoạt động dạy học là rất cấp thiết. Nó đặt ra cho các chuyên gia, các 
nhà giáo dục và đặc biệt là đội ngũ giáo viên phải luôn quan tâm, nhiên cứu và tìm 
hiểu. Chúng ta thấy rằng trong mô hình lớp học truyền thống để đảm bảo đạt các 
mục tiêu của bài học về chuẩn kiến thức, kĩ năng cũng như phát triển phẩm chất 
năng lực cho học sinh thì thời gian trực tiếp ở trên lớp là không đủ. Hơn nữa còn 
có các hoạt động luyện tập, củng cố, mở rộng các kiến thức đã học lại càng làm 
cho các tiết học trở nên quá tải. 
 Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghệ 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ ở mọi 
lĩnh vực thì việc dạy học ứng dụng kết hợp công nghệ thông tin đã và đang trở 
thành xu thế tất yếu ở mọi cấp học. Làm cho người học trở nên chủ động hơn trong 
việc tiếp thu kiến thức kĩ năng, từ đó hình thành các phẩm chất và năng lực cần có. 
Dựa trên cơ sở đó đưa ra các nghiên cứu, tìm hiểu tóm tắt bài học mới. Thực hiện 
các nhiệm vụ dựa trên sự hiểu của người học. Từ những phương thức này đã phát 
triển nên mô hình “lớp học đảo ngược” được ứng dụng trong việc dạy học trong 
các trường phổ thông. 
 Từ cuối năm 2019, thế giới đánh dấu sự ảnh hưởng sâu sắc và toàn diện bởi 
dịch bệnh khi Covid-19 lây lan khắp toàn cầu. Dịch bệnh tác động đến mọi hoạt 
động của đời sống xã hội. Trong đó có hoạt động giáo dục trong các nhà trường. Ở 
một số địa phương trong cả nước một số trường học tạm thời phải đóng cửa, nhưng 
thực hiện chỉ đạo của Bộ giáo dục và đào tạo với quan điểm HS tạm dừng đến 
trường nhưng không dừng việc học. Các nhà trường đã chuyển sang hình thức dạy 
học trực tuyến cho HS. Đối với tỉnh Nghệ An cũng nằm ngoài sự ảnh hưởng đó. 
Tuy nhiên, việc dạy học theo hình thức này nó cũng ảnh hưởng đến chất lượng dạy 
học, giáo viên và HS cũng gặp nhiều khó khăn. 
 Với mong muốn góp phần khắc phục các khó khăn trên. Bằng các nghiên cứu 
cũng như những trải nghiệm thực tế trong quá trình dạy học của mình, chúng tôi 
tập trung tìm hiểu và áp dụng mô hình lớp học đảo ngược trong tổ chức dạy học 
trực tuyến cũng như trực tiếp. Từ đó từng bước nâng cao hiệu quả của hoạt động 
dạy học cũng như bổ sung vào lí luận về phương pháp dạy học. 
 Đây là những lí do chính mà chúng tôi lựa chọn đề tài : Sử dụng mô hình lớp 
học đảo ngược để dạy học chủ đề “Các lực cơ học” Vật lí 10 tại một số trường 
THPT thuộc huyện Thanh Chương 
1.2. Mục đích nghiên cứu 
 4 
 - Cơ sở lý luận để đề xuất mô hình lớp học đảo ngược để dạy học bộ môn Vật lí 
 cho học sinh trong tình hình dạy trực tiếp kết hợp hình thức dạy trực tuyến 
 - Mục tiêu, cấu trúc, nội dung chủ đề “ Các lực cơ học” Vật lý 10 cơ bản. 
1.5.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn 
 - Phương pháp điều tra, tìm hiểu thực tế. 
 - Quan sát, phân tích, tổng hợp các phiếu điều tra, thăm dò và đánh giá thực 
 trạng 
1.5.3. Phương pháp thực nghiệm sư phạm. 
 - Tổ chức thực nghiệm sư phạm ở trường THPT Đặng Thai Mai và trường 
 THPT Cát Ngạn nhằm kiểm tra ,đánh giá kết quả nghiên cứu thu nhận được. 
1.5.4. Phương pháp thống kê toán học. 
 Xử lý kết quả thu được theo các phép toán thống kê. 
1.6. Điểm mới của đề tài 
 Về lý luận: Hệ thống hóa, bổ sung cơ sở lý luận về vận dụng dạy học theo mô 
hình lớp học đảo ngược vào dạy học trực tiếp, trực tuyến đối với bộ môn Vật lí 
 - Đề xuất được một số biện pháp vận dụng dạy học theo mô hình lớp học đảo 
ngược trong dạy học trực tuyến, trực tiếp đối với bộ môn Vật lí ở trường phổ 
thông. 
 Về thực tiễn: Thiết kế, xây dựng được một số tiến trình và giáo án vận dụng 
mô hình dạy học lớp học đảo ngược vào dạy học trực tuyến, trực tiếp chủ đề “Các 
lực cơ học ” Vật lí 10 ở một số trường THPT tại huyện Thanh Chương – Nghệ An 
 - Tổ chức thực nghiệm sư phạm việc vận dụng dạy học theo mô hình lớp học 
đảo ngược dạy học trực tuyến, trực tiếp chủ đề “Các lực cơ học ” Vật lí 10 ở một 
số trường THPT tại huyện Thanh Chương – Nghệ An. 
 6 
 - Soạn các yêu cầu về nội dung kiến thức, kĩ năng, thái độ cần đạt của bài học, chủ 
đề. 
- Chuyển, gửi các nội dung đã xây dựng cho học sinh thông qua các kênh trao đổi 
thảo luận thông tin như nhóm Zalo, nhóm mesenger hoặc padlet để đảm bảo rằng 
tất cả các học sinh đều được tiếp cận và nghiên cứu trước. 
- Học sinh sẽ có thời gian để nghiên cứu, thảo luận với nhau về các nội dung mà 
giáo viên đã chuyển trước khi lên lớp. 
- Giáo viên phân công, chia lớp học thành các nhóm từ 4 đến 6 học sinh, cử nhóm 
trưởng, thư kí từng nhóm. Dưới sự chủ trì của nhóm trưởng, các nhóm sẽ thảo luận 
và hoàn thành các nhiệm vụ mà giáo viên đã đặt ra. 
- 
 Hình 1. Lớp học đảo ngược, lớp học truyền thống và thang đo cấp độ tư duy 
 của Bloom 
 Hoạt động GV Hoạt động HS Môi trường tương tác 
 -Lựa chọn nội dung, 
 -Xem/nghiên cứu 
 bài dạy thích hợp. Máy tính, mạng 
 bài giảng, tài liệu, 
 Internet, hệ thống quản 
Trước -Thiết kế bài giảng, video ở nhà. 
giờ lên video, chia sẻ các tài lý lớp học MS TEAM 
 -Hoàn thành các 
lớp liệu cho HS (các mục Posts, File, 
 nhiệm vụ học tập 
 ...). 
 -Giao nhiệm vụ học tập được giao. 
 cho HS. 
Trong -Chủ trì tổ chức hoạt -Thảo luận nhóm, Trực tiếp giờ giảng 
giờ lên động thảo luận, trao đổi trao đổi với nhau theo thời gian thực trên 
 8 
 - Không phải mọi HS đều có đủ điều kiện về máy vi tính và kết nối Internet để tự 
học trực tuyến. 
- Việc tiếp cận với nguồn học liệu có thể khó khăn với một số em chưa có kĩ năng 
về CNTT và mạng Internet. Tốc độ mạng không phải lúc nào cũng ổn định để 
thuận lợi khi học tập. 
- Rất khó để thiết kế Video bài học đúng với ý tưởng sư phạm, thực hiện được 
đúng PPDH, có tính toán hỗ trợ người học phù hợp để HS tự học và học cách tự 
học. Thông thường GV sẽ sử dụng các video được thiết kế sẵn, được chia sẻ nhưng 
sẽ không hoàn toàn phù hợp với GV đó, hoặc nếu tự làm thì rất nhiều thời gian 
hoặc chất lượng video không đạt đủ yêu cầu hỗ trợ tự học. 
- HS không thể nêu các thắc mắc, đặt câu hỏi những vấn đề chưa hiểu. 
- Động lực của HS là yếu tố then chốt khi tự học 
- Để kích thích và tạo động lực cho HS thì GV phải có kiến thức về CNTT ở một 
mức độ nhất định, phải đầu tư thời gian và công nghệ lớn. 
2.2. Thực trạng dạy học theo mô hình lớp học đảo ngược phát triển năng lực 
HS tại các trường THPT huyện Thanh Chương – Nghệ An. 
Mục đích điều tra 
 Đánh giá định lượng thực trạng đổi mới PPDH Vật lí ở trường THPT nói chung 
và hình thức tổ chức dạy học theo mô hình lớp học đảo ngược trong môn Vật lí 
nói riêng. Cụ thể về mặt nhận thức của GV, khả năng tổ chức dạy học mô hình lớp 
học đảo ngược trong môn Vật lí ở THPT. 
Phương pháp điều tra 
- Chúng tôi sử dụng phiếu điều tra thông qua ứng dụng google.com/forms 
- Trao đổi, phỏng vấn các đồng nghiệp GV ở các trường THPT 
Kết quả thu được 
 Qua phiếu điều tra và trao đổi, phong vấn đối với 14 GV giảng dạy bộ môn 
Vật lí trên địa bàn huyện Thanh Chương. Mỗi trường chọn ngẫu nhiên 2 GV bao 
gồm các trường THPT Thanh Chương 1, THPT Thanh Chương 3, THPT Đặng 
Thúc Hứa, THPT Đặng Thai Mai, THPT Nguyễn Sỹ Sách, THPT Nguyễn Cảnh 
Chân, THPT Cát Ngạn. Chúng tôi được kết quả qua phiếu khảo sát, thăm dò về 
thực trạng dạy học Vật lí nói chung và dạy học mô hình lớp học đảo ngược như 
sau: 
1. 14/14 (100%) GV tham gia khảo sát đều nhận thức đầy đủ tầm quan trọng của 
việc đổi mới PPDH Vật lí hiện nay; các GV đều đã được bồi dưỡng, tìm hiểu về “ 
Dạy học tích cực” 
 10 
 Điểm mạnh của việc này là nó khuyến khích học sinh cùng nhau dạy và học các 
khái niệm, dưới sự dẫn dắt bài học của giáo viên. Thông qua việc làm chủ quá 
trình học tập của bản thân, họ có thể sở hữu những kiến thức đã đạt được chứ 
không chỉ học thuộc lòng một dạng kiến thức suông, từ đó, tạo sự tự tin với những 
kiến thức đã tiếp tục. 
 - Những bài học và nội dung dễ dàng để tiếp cận hơn. 
Khi tiếp cận công nghệ, HS sẽ dễ dàng tiếp cận với các nội dung bài học mà không 
cần phải lo sợ bỏ lỡ các buổi học như các phương pháp học tập truyền thống. 
 Nhờ các video bài giảng có sẵn, học sinh nghỉ học vì các lý do bất khả kháng 
như đau ốm, tham gia các hoạt động thể thao, đi chơi hoặc các trường hợp khẩn 
cấp khác, có thể nhanh chóng bắt kịp tiến độ học tập. Điều này cũng đồng thời 
tạo điều kiện để giáo viên linh hoạt hơn trong việc điểm danh học sinh. 
 - Tạo điều kiện cho phụ huynh biết tình hình trong lớp học 
 Khác với các lớp học theo phương pháp giảng dạy truyền thống, lớp học đảo 
ngược cho phép phụ huynh có thể truy cập và xem các video bài giảng của học 
sinh bất cứ khi nào. Điều này giúp phụ huynh có thể hỗ trợ việc học của con em 
mình được tốt hơn, đồng thời giúp phụ huynh có cái nhìn sâu hơn về chất lượng 
giảng dạy tại cơ sở mà con họ đang được tiếp nhận. 
 - Cải thiện việc học trở nên hiệu quả hơn 
 Nếu được thực hiện đúng cách, trong một lớp học đảo ngược, HS sẽ có nhiều 
thời gian tận hưởng việc học hơn, hoặc là được vui chơi hoặc thực hành nhiều hơn. 
 Nhờ có lớp học đảo ngược, các bài giảng online chỉ dài 10 phút, điều này giúp cả 
học sinh lẫn giáo viên có thêm thời gian dành cho các mối quan tâm khác như bạn 
bè, gia đình và sở thích cá nhân. 
 - Môi trường học tập linh hoạt 
 Học sinh – sinh viên được lựa chọn thời gian và địa điểm học tập cũng như hình 
thức học phù hợp với trình độ của mình.Tương tự với các HS, phía giáo viên có 
thể linh hoạt trong việc điều chỉnh thời gian học trên lớp sao cho hợp lý. Những 
tương tác cũng trở nên tích cực và không bị gói gọn trong những bài học khô khan, 
tạo mối liên kết tốt với HS. 
 - Nội dung bài học được xây dựng có chủ ý 
 HS có thể dừng lại ở những phần bài học trọng tâm, những phần HS chưa hiểu 
để khái quát hơn về vấn đề, tránh lan man và dành thời lượng không phù hợp cho 
bài học, lướt qua những ý đã nắm được. 
 12