Sáng kiến kinh nghiệm Sử dụng phương pháp dạy học dự án để phát huy năng lực giải quyết vấn đề, khả năng hợp tác cho học sinh trong dạy học Nhóm Halogen_Hóa Học 10 THPT

 SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN 
 TRƯỜNG THPT ĐÔ LƯƠNG 3 
 ----------  ---------- 
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
Đề tài : “Sử dụng phương pháp dạy học dự án để phát huy năng 
 lực giải quyết vấn đề, khả năng hợp tác cho học sinh trong dạy 
 học Nhóm Halogen_Hóa Học 10 THPT.” 
 Giáo viên: Nguyễn Thị Thu Hoài 
 Môn: Hoá Học 
 Tổ: Khoa học tự nhiên 
 Năm học 2021 - 2022 CHƯƠNG 2. SỬ DỤNG PPDH DỰ ÁN TRONG DẠY HỌC HÓA HỌC 
 NHÓM HALOGEN _ HOÁ HỌC 10 THPT 
2.1. Tổng quan về chương trình hóa học lớp 10. .............................................. 27 
2.1.1. Mục tiêu dạy học. .................................................................................... 27 
2.1.2. Cấu trúc và nội dung. .............................................................................. 28 
2.2. Những định hướng khi tổ chức dạy học dự án môn hóa học lớp 10 ........ 29 
2.2.1. Quan điểm lựa chọn nội dung dạy học dự án. ........................................ 29 
2.2.2. Nguyên tắc khi tổ chức dạy học dự án. ................................................... 30 
2.3. Quy trình thực hiện cho một dự án học tập. ............................................. 33 
2.3.1. Xác định mục tiêu của dự án. .................................................................. 33 
2.3.2. Xây dựng kế hoạch thực hiện dự án. ...................................................... 33 
2.3.3. Triển khai thực hiện dự án. ..................................................................... 33 
2.4. Các bước tiến hành khi thực hiện một dự án ............................................. 34 
2.4.1. Bước 1: Chọn đề tài, chia nhóm ............................................................. 34 
2.4.2. Bước 2: Xây dựng đề cương dự án ......................................................... 35 
2.4.3. Bước 3: Thực hiện dự án ........................................................................ 35 
2.4.4. Bước 4: Thu thập và báo cáo kết quả...................................................... 36 
2.4.5. Bước 5: Đánh giá dự án. ......................................................................... 36 
2.5. Thiết kế một số dự án dạy học ................................................................... 36 
2.5.1. Dự án 1. Clo và vai trò của khí clo trong cuộc sống .............................. 36 
2.5.2. Dự án 2. Hợp chất chứa oxi của clo ........................................................ 39 
2.5.3. Dự án 3. Nước sạch - vấn đề sống còn của con người ........................... 42 
 CHƯƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM 
3.1 Mục đích thực nghiệm ................................................................................ 46 
3.2 Đối tượng thực nghiệm ............................................................................... 46 
3.3 Nội dung và phương pháp thực nghiệm...................................................... 46 
3.4 Phân tích kết quả thực nghiệm ................................................................... 49 
3.4.1. Kết quả về phiếu thăm dò học sinh ......................................................... 49 
3.4.2. Kết quả về hoạt động chia nhóm và chọn dự án ..................................... 51 
3.4.3. Kết quả định tính về các sản phẩm dự án của học sinh .......................... 51 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT 
GV Giáo viên 
HS Học sinh 
DHDA Dạy học dự án 
THCS Trung học cơ sở 
THPT Trung học phổ thông 
DH Dạy học 
PPDH Phương pháp dạy học 
PPDHDA Phương pháp dạy học dự án 
 PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 
1. Lí do chọn đề tài 
 Để thực hiện cải cách toàn diện giáo dục phổ thông nhằm đáp ứng yêu 
cầu của sự phát triển kinh tế, xã hội thì đòi hỏi nguồn nhân lực của nước ta 
phải được phát triển cả về số lượng và chất lượng. Chương trình giáo dục trung 
học phổ thông giúp học sinh tiếp tục phát triển những phẩm chất, năng lực cần 
thiết đối với người lao động, ý thức và nhân cách công dân, khả năng tự học và 
ý thức học tập suốt đời, khả năng lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với năng lực 
và sở thích, điều kiện và hoàn cảnh của bản thân để tiếp tục học lên, học nghề 
hoặc tham gia vào cuộc sống lao động, khả năng thích ứng với những đổi thay 
trong bối cảnh toàn cầu hoá và cách mạng công nghiệp mới. Chính vì vậy, giáo 
dục cần tập trung vào đào tạo học sinh trở thành những con người năng động, 
sáng tạo, có khả năng thích nghi ớv i sự phát triển không ngừng của xã hội. 
 Theo đó, việc đổi mới phương pháp dạy học nhằm đáp ứng bối cảnh của 
thời đại, nhu cầu phát triển đất nước, nhu cầu phát triển nguồn nhân lực, mục 
tiêu giáo dục phổ thông, yêu cầu cần đạt về phẩm chất và năng lực, phù hợp 
với nội dung giáo dục từng cấp, lớp được xem như một điều kiện có tính tiên 
quyết. 
 Trong chương trình giáo dục phổ thông, Hoá học là môn học thuộc nhóm 
môn khoa học tự nhiên ở cấp trung học phổ thông, được học sinh lựa chọn 
theo định hướng nghề nghiệp, sở thích và năng lực của bản thân.Các phương 
pháp giáo dục của môn Hoá học góp phần phát huy tính tích cực, chủ động và 
sáng tạo của học sinh, nhằm hình thành năng lực hoá học và góp phần hình 
thành, phát triển các phẩm chất chủ yếu và năng lực chung được quy định 
trong Chương trình tổng thể. 
 Xác định rằng, giải pháp quan trọng để thực hiện các mục tiêu trên là sự
vận hành tương tác đồng bộ của các thành tố trong các phương pháp dạy học 
tích cực (người dạy – người học – học liệu – môi trường,), khắc phục nhược 
điểm của phương pháp truyền thụ áp đặt một chiều; đồng thời kết hợp hài hoà 
giữa dạy kiến thức công cụ với kiến thức phương pháp, đặc biệt chú trọng dạy
cách học, hươngp pháp tự học để người học có thể học tập suốt đời.
 Một trong những phương hướng đổi mới PPDH Hóa học ở trường phổ 
thông là nghiên cứu tổ chức quá trình dạy học theo hướng tích cực hóa hoạt 
động của học sinh, trong đó học sinh thực hiện một nhiệm vụ phức hợp gắn 
với thực tiễn, kết hợp lí thuyết với thực hành, tự lực lập kế hoạch, thực hiện và 
đánh giá kết quả trong đó kết quả là những sản phẩm hành động có thể giới 
thiệu được – hay nói cách khác đó là kiểu tổ chức dạy học dự án (DHDA). Qua 
đó ọ h c sinh tự mình chiếm lĩnh kiến thức, kĩ năng, phát huy năng lực giải 
quyết vấn đề, khả năng hợp tác, sự chủ động, linh hoạt và sáng tạo. 5. Các điểm mới và đóng góp của đề tài. 
 Đề tài nhằm khẳng định vai trò quan trọng của phương pháp dạy học dự án 
trong chương trình giáo dục phổ thông mới. Qua đây học sinh tự mình chiếm 
lĩnh kiến thức, kĩ năng, phát huy năng lực giải quyết vấn đề, khả năng hợp tác, 
sự chủ động, linh hoạt và sáng tạo đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. 
 Đề tài cung cấp một số đề cương dự án nhóm Halogen- Hoá học 10 được 
thiết kế dựa trên cơ sở kết quả của quá trình dự giờ thăm lớp, thăm dò ý kiến 
giáo viên, đồng nghiệp. 
 Đề tài đề xuất hướng khắc phục khó khăn của việc vận dụng dạy học dự án 
vào thực tiễn ở trường THPT (mâu thuẫn giữa đòi hỏi quỹ thời gian nhiều cho 
việc triển khai dự án với quy định về thời lượng hạn chế dành cho việc học tập 
kiến thức môn hóa học). 
 Các kết quả nghiên cứu của đề tài có thể là tài liệu tham khảo để giáo viên 
hóa học triển khai nội dung dạy học dự án. 
 6. Cấu trúc của đề tài. 
 Đề tài gồm 3 phần: 
 Phần I: Đặt vấn đề 
 Phần II: Nội dung nghiên cứu 
 Chương 1. Cơ sở lí luận và thực tiễn của đề tài. 
 Chương 2. Sử dụng PPDH dự án trong dạy học hoá học nhóm 
 Halogen_Hoá học 10 THPT. 
 Chương 3. Thực nghiệm sư phạm 
 Phần III: Kết luận và kiến nghị. 
 1.2. Phương pháp dạy học tích cực 
1.2.1. Tầm quan trọng của việc đổi mới PPDH theo hướng tích cực. 
 Đổi mới PPDH là một trong những hoạt động trọng tâm của đổi mới giáo 
dục phổ thông theo hướng hiện đại. Đặc biệt với chương trình Giáo dục Phổ
thông mới mà ngành giáo dục đang triển khai, việc đổi mới phương pháp dạy
học càng được các trường chú trọng hơn. Trong quá trình dạy học (QTDH), 
chúng ta không chỉ quan tâm đến vấn đề dạy học cái gì, mà cần đặc biệt quan 
tâm đến vấn đề dạy học như thế nào, nhất là học bằng cách nào cho hiệu 
nghiệm. Nghị quyết Đại hội lần thứ IX của Đảng đã chỉ rõ: "Tiếp tục nâng cao 
chất lượng giáo dục toàn diện, đổi mới nội dung, phương pháp dạy và học... 
Phát huy tinh thần độc lập suy nghĩ và sáng tạo của học sinh, sinh viên, đề cao 
năng lực tự học, tự hoàn thiện học vấn và tay nghề...". Như vậy, việc nghiên cứu 
phương pháp dạy học (PPDH) và đổi mới PPDH có tầm quan trọng đặc biệt, 
như Lep Lanđao đã khẳng định: "Phương pháp quan trọng hơn phát minh" 
(QUỐC VIỆT ) 
1.2.2. Định hướng đổi mới PPDH theo hướng tích cực. 
 Việc sử dụng phương pháp dạy học gắn chặt với các hình thức tổ chức dạy
học. Tuỳ theo mục tiêu, nội dung, đối tượng và điều kiện cụ thể mà có những 
hình thức tổ chức thích hợp như: học cá nhân, học nhóm; học trong lớp, học ở
ngoài lớp... Cần chuẩn bị tốt về phương pháp đối với các giờ thực hành để đảm 
bảo yêu cầu rèn luyện kỹ năng thực hành, vận dụng KT vào thực tiễn, nâng cao 
hứng thú cho người học. Việc đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng 
phát triển năng lực thể hiện qua bốn đặc trưng cơ bản sau: 
 Một, dạy học thông qua tổ chức liên tiếp các hoạt động học tập, giúp học 
sinh tự khám phá những điều chưa biết chứ không thụ động tiếp thu những tri 
thức được sắp đặt sẵn. Giáo viên là người tổ chức và chỉ đạo học sinh tiến hành 
các hoạt động học tập phát hiện kiến thức mới, vận dụng sáng tạo kiến thức đã
biết vào các tình huống học tập hoặc tình huống thực tiễn... 
 Hai, chú trọng rèn luyện cho học sinh biết khai thác sách giáo khoa và các 
tài liệu học tập, biết cách tự tìm lại những kiến thức đã có, suy luận để tìm tòi và
phát hiện kiến thức mới... Định hướng cho học sinh cách tưduy như phân tích, 
tổng hợp, đặc biệt hoá, khái quát hoá, tương tự, quy lạ về quen để dần hình 
thành và phát triển tiềm năng sáng tạo. 
 Ba, tăng cường phối hợp học tập cá thể với học tập hợp tác, lớp học trở
thành môi trường giao tiếp GV - HS và HS - HS nhằm vận dụng sự hiểu biết và 
kinh nghiệm của từng cá nhân, của tập thể trong giải quyết các nhiệm vụ học tập
chung. Dạy học định hướng hành động là quan điểm dạy học nhằm làm cho hoạt 
động trí óc và hoạt động chân tay kết hợp chặt chẽ với nhau. Vận dụng dạy học 
định hướng hành động có ý nghĩa quan trọng cho việc thực hiện nguyên lý giáo 
dục kết hợp lý thuyết với thực tiễn, tư duy và hành động, nhà trường và xã hội. 
Dạy học theo dự án là một hình thức điển hình của dạy học định hướng hành
động, trong đó học sinh tự lực thực hiện trong nhóm một nhiệm vụ học tập phức
hợp, gắn với các vấn đề thực tiễn, kết hợp lý thuyết và thực hành, có tạo ra các 
sản phẩm có thể công bố. 
1.2.3.6. Tăng cường sử dụng phương tiện dạy học và công nghệ thông tin hợp lý 
hỗ trợ dạy học 
 Phương tiện dạy học có vai trò quan trọng trong việc đổi mới phương pháp
dạy học, nhằm tăng cường tính trực quan và thí nghiệm, thực hành trong dạy 
học. Hiện nay, việc trang bị các phương tiện dạy học mới cho các trường phổ
thông từng bước được tăng cường. Tuy nhiên các phương tiện dạy học tự làm 
của giáo viên luôn có ý nghĩa quan trọng, cần được phát huy. Đa phương tiện và 
công nghệ thông tin vừa là nội dung dạy học vừa là phương tiện dạy học trong 
dạy học hiện đại. Bên cạnh việc sử dụng đa phương tiện như một phương tiện 
trình diễn, cần tăng cường sử dụng các phần mềm dạy học cũng như các phương 
pháp dạy học sử dụng mạng điện tử (E-Learning), mạng trường học kết nối, sử 
dụng sách điện tử trên hanhtrangso.nxb.vn hay thư viện bài giảng điện tử violet. 
1.2.3.7. Sử dụng các kỹ thuật dạy học phát huy tính tích cực và sáng tạo 
 Kỹ thuật dạy học là những cách thức hành động của của giáo viên và học 
sinh trong các tình huống hành động nhỏ nhằm thực hiện và điều khiển quá 
trình dạy học. Các kỹ thuật dạy học là những đơn vị nhỏ nhất của phương pháp 
dạy học. Có những kỹ thuật dạy học chung, có những kỹ thuật đặc thù của từng 
phương pháp dạy học, ví dụ kỹ thuật đặt câu hỏi trong đàm thoại. Ngày nay 
người ta chú trọng phát triển và sử dụng các kỹ thuật dạy học phát huy tính tích
cực, sáng tạo của người học như “động não”, bản đồ tư duy, kỹ thuật khăn trải 
bàn... 
1.2.3.8. Chú trọng các phương pháp dạy học đặc thù bộ môn 
 Phương pháp dạy học có mối quan hệ biện chứng với nội dung dạy học,
việc sử dụng các phương pháp dạy học đặc thù có vai trò quan trọng trong dạy
học bộ môn. Các phương pháp dạy học đặc thù bộ môn được xây dựng trên cơ 
sở lý luận dạy học bộ môn. Ví dụ: Thí nghiệm là một phương pháp dạy học đặc
thù quan trọng của các môn khoa học tự nhiên 
1.2.3.9. Bồi dưỡng phương pháp học tập tích cực cho học sinh 
 Phương pháp học tập một cách tự lực đóng vai trò quan trọng trong việc 
tích cực hoá, phát huy tính sáng tạo của học sinh. Có những phương pháp nhận