Sáng kiến kinh nghiệm Thiết kế bộ trò chơi trong giảng dạy môn Lịch sử 10 nhằm phát huy phẩm chất năng lực học sinh

 BÁO CÁO KẾT QUẢ
 NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN
1. Lời giới thiệu.
 Sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong bối cảnh hội nhập quốc tế 
đòi hỏi làm thế nào để học sinh có thể làm chủ kiến thức, vận dụng kiến thức kỹ 
năng để có thể giải quyết được những vấn đề nảy sinh trong cuộc sống xung quanh
? Lựa chọn nội dung kiến thức, thông tin như thế nào để đáp ứng được điều đó? 
Và khi đã lựa chọn được những nội dung cần dạy thì làm thể nào để tổ chức tốt 
những hoạt động học tập để cho người học tích cực, tự lực chiếm lĩnh kiến thứcvề 
các nội dung đó.
 Trong Hội nghị lần thứ 8 Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt 
Nam (khóa XI) đã thông qua Nghị quyết về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và 
đào tạo đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị 
trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế đã xác định “Phát triển 
giáo dục và đào tạo là nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. 
Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn 
diện năng lực và phẩm chất người họ. “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ các 
yếu tố cơ bản của giáo dục, đào tạo theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất, 
năng lực của người học”; “Đổi mới giáo dục từ tiếp cận nội dung sang tiếp cận 
năng lực”, qua đó góp phần đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.
 Theo đó, việc đổi mới phương pháp dạy học (PPDH) theo định hướng phát 
triển năng lực người học là một trong những nhiệm vụ cần thiết và quan trọng 
trong công cuộc đổi mới giáo dục hiện nay. Để học sinh học tập tích cực, chủ 
động lĩnh hội kiến thức trong giờ học thì đòi hỏi phải có sự tập trung và hứng thú. 
Đối tượng học sinh THPT ngày nay, với sự bùng nổ thông tin truyền thông, tâm 
lí lứa tuổi, việc tập trung gặp rất nhiều khó khăn.
 Một trong những cách giúp học sinh ở lứa tuổi này tập trung và tham gia 
tích cực, chủ động trong các giờ học là cho học sinh tham gia vào các hoạt động 
học tập, các trò chơi, đặc biệt là các trò chơi phổ biến trên truyền hình. Các trò 
chơi có sự lồng ghép kiến thức liên quan đến môn học sẽ có tác dụng tốt cho học 
sinh trong việc tích cực học tập, từ đó thúc đẩy học sinh hành động áp dụng kiến
 1 4. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến.
 Nguyễn Thị Mai Hiên
5. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến:
 Sáng kiến được sử dụng trong giảng dạy, ngoại khóa, sinh hoạt chuyên đề.
6. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu:
 Tháng 12 năm 2022
7. Mô tả bản chất của sáng kiến:
7.1. Nội dung của sáng kiến:
 3 vui chơi là hoạt động cần thiết, góp phần phát triển nhân cách con người ở mọi 
lứa tuổi.
 Trò chơi học tập là trò chơi có luật và những nội dung cho trước, là trò chơi 
của sự nhận thức, hướng đến sự mở rộng, chính xác hoá, hệ thống hóa các biểu 
tượng đã có nhằm phát triển các năng lực trí tuệ, giáo dục lòng ham hiểu biết 
của học sinh - trong đó nội dung học tập kết hợp với hình thức chơi.
1.2.2. Bản chất.
 Có nguồn gốc tự nhiên và xã hội; thông qua việc tổ chức hoạt động cho học 
sinh dưới sự hướng dẫn của giáo viên, học sinh được hoạt động bằng cách tự chơi 
trò chơi, trong đó mục đích của trò chơi truyền tải mục tiêu của bài học. Luật chơi 
(cách chơi) thể hiện nội dung và phương pháp học đặc biệt là phương pháp học 
tập có sự hợp tác và tự đánh giá.
1.2.3. Phân loại trò chơi học tập.
 Có nhiều cách phân loại trò chơi học tập.
 - Phân loại theo mục tiêu dạy học thì có: trò chơi hình thành kiến thức, trò 
chơi hình thành thái độ, trò chơi hình thành hành vi, thói quen
 - Phân loại theo tiến trình bài học thì có: trò chơi khởi động, trò chơi hình 
thành kiến thức và rèn kĩ năng, trò chơi ôn tập củng cố.
 - Phân loại theo hình thức tổ chức thì có: trò chơi tập thể, trò chơi cá nhân, 
trò chơi trong lớp, trò chơi ngoài lớp
 Theo Nguyễn Thị Bích Hồng (tạp trí Khoa học ĐH SPTP Hồ Chí Minh): 
Trò chơi gồm ba loại: loại khởi động, loại kích thích học tập và loại khám phá tri 
thức; Trong đó loại khám phá tri thức có tác dụng cao trong việc kích thích tính 
tích cực của người học thực chất là phương pháp dạy học nêu vấn đề hoặc tạo tình 
huống có vấn đề nhằm kích thích hoạt động học tập của học sinh.
1.2.4. Quy trình thực hiện một trò chơi.
 Để thực hiện một trò chơi, người dạy cần phải thực hiện theo một qui trình 
cụ thể như sau:
 - Bước 1: Xây dựng thể lệ trò chơi. Thể lệ có thể dựa trên nguyên tắc đã 
nêu, cũng có thể bỏ bớt hay bổ sung thêm tùy điều kiện thực tế.
 5 để đạt được những thành công lớn lao trong tương lai.
 7 - Nội dung học tập môn Lịch sử chứa đựng cả một kho tàng kiến thức đời 
sống, môi trường, quan hệ giữa người với người, giáo dục đạo đức học 
sinh,... dễ dàng kích thích tính tò mò, ham hiểu biết của học sinh. Qua đó 
tạo điều kiện thuận lợi cho việc hình thành động cơ, nhu cầu nhận thức, ý 
thức bảo vệ môi trường sống, bảo vệ động vật quí hiếm,
- Mục tiêu của dạy học môn Lịch sử giúp học sinh có “Những kiến thức cơ 
bản, cần thiết về lịch sử dân tộc và lịch sử thế giới, góp phần hình thành ở 
học sinh thế giới quan khoa học, giáo dục lòng yêu nước, yêu quê hương, 
đất nước, truyền thống dân tộc, cách mạng, bồi dưỡng các năng lực tư duy, 
hành động, thái độ ứng xử đúng đắn trong đời sống xã hội”.
 - Các thông tin trong nội dung sách giáo khoa môn Lịch sử các khối 
10,11,12 được viết theo cách hướng dẫn học sinh hoạt động chiếm lĩnh kiến 
thức.Các câu hỏi trong sách giáo khoa ở mức độ nhận thức cao và thấp. 
Như vậy giáo viên sẽ xem xét cách đặt câu hỏi gợi mở nhằm tạo điều kiện 
cho học sinh động não, đưa tình huống gây tích cực tham gia vào quá trình 
học tập. Từ đó các em sẽ được tìm hiểu lĩnh vực mới về môi trường, về đời 
sống xã hội,
 Như vậy, việc giáo dục môi trường trong môn lịch sử để nâng cao chất 
lượng giáo dục môn học, làm cho học sinh hiểu rõ hơn, sâu hơn quá trình 
phát triển của xã hội loài người, giáo dục ý thức về bảo vệ môi trường để 
phát triển bền vững, toàn diện.
 9 Trò chơi mang tính cá nhân giúp học sinh đánh giá được từng cá nhân học
sinh. Bên cạnh đó tạo không khí gắn kết khi học sinh còn lại trên sân thi đấu ít, có 
thể tổ chức các trò chơi gắn kêt stinh thần đoàn kết trong lớp học.
3. Trò chơi chiếc nón kỳ diệu. 
Thể lệ:
 Học sinh thực hiện quay vòng để xác định mình sẽ được thưởng gì sau đó chọn 
câu hỏi nếu trả lời đúng thì được phần thưởng trả lời sai thì bị phạt.
 Trò chơi cá nhân nhưng có sức hút đối với tất cả học sinh không khí sôi động 
từ khi vòng quay bắt đấu cho đến khi vòng quay kết thúc
Ví dụ minh họa. Chủ đề 4. Các cuộc cách mạng công nghiệp trong lịch sử thế 
giới
 Tuỳ thuộc vào nội dung bài giáo viên có thể linh hoạt thay đổi nội dung 
trong phần thưởng phạt và cũng có thể thiết kế thành trò chơi theo đội.
4. Trò chơi ai là triệu phú. 
 Thể lệ:
 11 6. Trò chơi chung sức.
Người chơi tham gia theo nhóm 4 người dành cho mỗi đội chơi, trong đó có một 
người là đội trưởng và có 5 câu hỏi.
Mỗi câu hỏi trả lời đúng sẽ dành được số điểm tương ứng.
Người lựa chọn câu hỏi không trả lời được đòng đội có thể hỗ trợ trả lười nhưng 
số điểm nhận được 1/2 số điểm tương ứng.
Ví dụ minh hoạ. Bài 7. Một số nền văn minh phương tây. Chủ đề 4. Các cuộc 
cách mạng công nghiệp trong lịch sử thế giới
7. Trò chơi giải cứu thú
Thể lệ. Học sinh trả lời đúng câu hỏi thì sẽ cứu được một con thú đang bị giam 
cầm và tương ứng sẽ nhận được điểm tương ứng với câu hỏi
Ví dụ minh hoạ Bài 6. Một số nền văn minh phương Đông . Chủ đề 4. Các 
cuộc cách mạng công nghiệp trong lịch sử thế giới
 13 10. Trò chơi Ông lão câu cá.
Thể lệ.
Học sinh trả lời câu hỏi bằng cách câu đáp án đúng.
Trả lời đúng sẽ giúp ông lão câu được 1 con cá và học sinh dành được số điểm 
tương ứng
Ví dụ minh hoạ. Bài 7. Một số nền văn minh phương Tây 
Bài 8. Cách mạng công nghiệp thời kì cận đại.
Bài 9. Cách mạng công nghiệp thời kì hiện đại.
11. Trò chơi hứng táo
Thể lệ.Người chơi trả lời câu hỏi bằng cách chọn một quả táo trên cây.Nếu câu 
trả lời đúng sẽ hứng được một trái táo và dành được 8 điểm. Nếu không trả lời sẽ 
không hứng được táo
Ví dụ minh hoạ
Bài 1. Hiện thực lịch sử và nhận thức lịch sử
Bài 4. Sử học với một số lĩnh vực, ngành nghề hiện đại. 
Bài 7. Một số nền văn minh phương Tây
 15 14. Trò chơi hái hoa
 Thể lệ.Người chơi chọn một bông hoa mình thích.Trả lời đúng câu hỏi sẽ được 
 bông hoa và được 8 điểm.Trả lời sai dành cơ hội trả lời cho người khác.
Ví dụ minh hoạ.
Bài 7. Một số nền văn minh phương Tây
Bài 8. Cách mạng công nghiệp thời kì cận đại. 
Bài 9. Cách mạng công nghiệp thời kì hiện đại.
15.Trò chơi bóng đá.
 Thể lệ.
 Người chơi sẽ được tham gia sút bóng bằng cách lựa chọn đáp án đúng và 
sút trái bóng đó.
 Nếu là đáp án đúng thì bóng sẽ được vào gôn và HS được 8 điểm.
Nếu trả lời sai sẽ không đưa được bóng vào gon. Và dành cơ hội cho cầu thủ khác
Ví dụ minh hoạ
Bài 2. Tri thức lịch sử và cuộc sống
Bài 8. Cách mạng công nghiệp thời kì cận đại. 
Bài 9. Cách mạng công nghiệp thời kì hiện đại.
 17 Bài 9. Cách mạng công nghiệp thời kì hiện đại.
18. Trò chơi bay lên nào 
Thể lệ.
Người chơi chọn một con vật .
Nếu trả lời câu hỏi đúng sẽ có kinh khí cầu giúp con vật chọn bay lên.Và dành 
được 8 điểm
Nếu không trả lời được thì dành co hội cho người khác
Ví dụ minh hoạ
Bài 8. Cách mạng công nghiệp thời kì cận đại. 
Bài 9. Cách mạng công nghiệp thời kì hiện đại.
 19 Qua kết quả từ bảng 1 và đồ thị 1 tôi nhận thấy khi sử dụng trò chơi trong 
dạy học lịch sử đã giúp cho hoc sinh hứng khởi ghi nhớ kiến thức làm tăng điểm 
số hơn hẳn bài đánh giá giữa kì.
 Khi sử dụng trò chơi điểm trung bình không chỉ tăng lên 0.7 điểm mà làn 
điểm ở mức >8 cũng tăng 10.1% trong khi đó làn điểm <5 giảm 7%.
3.2. Kết quả khảo sát sự hứng thú của học sinh
 Sau khi thực hiện xong đề tài cuối HK1 năm học 2022-2023 kết quả điều 
tra ở 75 học sinh thuộc 2 lớp học tôi nhận thấy số lượng học sinh yêu thích môn 
Sử ở mức độ thích là 28% và rất thích là 20,4% và chỉ còn 2% học sinh là không 
thích môn Sử.
 Đặc biệt 100% học sinh cho rằng việc đưa trò chơi vào các tiết học môn Sử 
là hợp lý.
 Từ phiếu tự đánh giá của học sinh trước và sau khi thực hiện đề tài..
 Ý kiến Học hiệu quả Tạo hứng thú Đồng ý sử dụng trò chơi
 khi học trong bài học
 75 75 75 75
 % 100% 100% 100%
 Như vậy có thể thấy khi thay đổi phương pháp dạy học đặc biệt là sử dụng 
trò chơi học tập đã đem lại hiệu quả.
 Mặt khác qua quá trình dạy học tôi nhận thấy khi sử dụng trò chơi đã đem 
lại hứng thú chủ động cho học sinh, phương pháp này không chỉ giúp HS khá giỏi 
có cơ hội bộc lộ mà những HS trung bình, yếu, kém cũng rất tích cực và hào hứng 
trong giờ học. Mặt khác phương pháp này cũng phát triển được phẩm chất, năng 
lực của học sinh.
 21 KIẾN NGHỊ
1. Đối với các cấp lãnh đạo:
 Cần thường xuyên tổ chức các lớp bồi dưỡng đổi mới phương pháp dạy 
học, tổ chức các buổi hội thảo chuyên đề về đổi mới phương pháp dạy học.
 Tăng cường trang bị các thiết bị phục vụ cho quá trình dạy và học như: máy 
quay phim, tư liệu lịch sử, chụp ảnh, 
2. Đối với giáo viên
 Không những trau dồi chuyên môn nghiệp vụ làm chủ các phương pháp 
dạy học, áp dụng linh hoạt để tạo sự hứng thú học tập cho học sinh từ đó sẽ phát 
huy được năng lực cho HS.
 Cần phát huy và mở rộng xây dựng nhiều các phương pháp dạy học bằng 
trò chơi học tập.
3. Đối với học sinh
 Cần tích cực chủ động, sáng tạo trong việc lĩnh hội và làm chủ kiến thức, 
hoàn thành các nhiệm vụ được giao.
 Qua kết quả từ bảng 1 và đồ thị 1 tôi nhận thấy Khi sử dụng phương pháp 
trò chơi phiên bản “ Cuộc đua kỳ thú” trong tiết ôn tập đã giúp cho hoc sinh hứng 
khởi ghi nhớ kiến thức làm tăng điểm số hơn hẳn bài đánh giá giữa kì.
 Khi sử dụng trò chơi điểm trung bình không chỉ tăng lên 0.7 điểm mà làn 
điểm ở mức >8 cũng tăng 12% trong khi đó làn điểm < giảm 8%.
 Như vậy có thể thấy khi thay đổi phương pháp dạy học đặc biệt là sử dụng 
trò chơi học tập đã đem lại hiệu quả.
 Mặt khác qua quá trình dạy học tôi nhận thấy khi sử dụng trò chơi đã đem 
lại hứng thú chủ động cho học sinh, phương pháp này không chỉ giúp HS khá giỏi 
có cơ hội bộc lộ mà những HS trung bình, yếu, kém cũng rất tích cực và hào hứng 
trong giờ học. Mặt khác phương pháp này cũng phát triển được phẩm chất, năng 
lực của học sinh.
7.2. Khả năng áp dụng của sáng kiến.
 Sáng kiến khi được áp dụng sẽ mang lại hiệu quả sau:
 23