Sáng kiến kinh nghiệm Vận dụng kỹ thuật WebQuest vào dạy chương “Động lực học chất điểm” Vật lý 10 THPT

 Vận dụng kỹ thuật WebQuest vào dạy chương “Động lực học chất điểm” vật lý 10 THPT 
 MỤC LỤC 
 Trang 
MỤC LỤC .................................................................................................. 1 
PHẦN MỞ ĐẦU 
1. Lý do chọn đề tài..................................................................................... 5 
2. Mục tiêu nghiên cứu đề tài ...................................................................... 7 
3. Giả thuyết khoa học................................................................................. 7 
4. Nhiệm vụ nghiên cứu đề tài..................................................................... 8 
5. Đối tượng và phạm vị nghiên cứu ........................................................... 8 
6. Phương pháp nghiên cứu......................................................................... 8 
PHẦN NỘI DUNG 
Chương I: Cơ sở lí luận của việc vận dụng kĩ thuật WebQuest vào dạy 
học vật lý 
1.1. Giới thiệu về WebQuest....................................................................... 9 
 1.1.1. Khái niệm WebQuest....................................................................... 9 
 1.1.2. Lịch sử của WebQuest..................................................................... 11 
 1.1.3. Cấu trúc của một WebQuest ............................................................ 11 
 1.1.3.1. Giới thiệu (Introduction) .......................................................... 11 
 1.1.3.2. Nhiệm vụ (Task) ...................................................................... 12 
 1.1.3.3. Tiến trình (Process).................................................................. 15 
 1.1.3.4. Đánh giá (Evaluation) .............................................................. 16 
 1.1.3.5. Kết luận (Conclusion) .............................................................. 16 
1.2. Ứng dụng của WebQuest..................................................................... 18 
 1.2.1. Các dạng WebQuest ........................................................................ 18 
 1.2.2. Mục đích sử dụng WebQuest........................................................... 18 
 1.2.3. Lợi ích sử dụng WebQuest .............................................................. 18 
 1 Vận dụng kỹ thuật WebQuest vào dạy chương “Động lực học chất điểm” vật lý 10 THPT 
 2.1.5. Bài tập động lực học ........................................................................ 35 
 2.1.6. Thí nghiệm động lực học ................................................................. 36 
2.2. Thiết kế WebQuest chương “Động lực học chất điểm” Vật lý 10 nâng 
cao THPT .................................................................................................... 36 
 2.2.1. Các bước thiết kế WebQuest............................................................ 36 
 2.2.1.1. Xác định cấu trúc bài giảng...................................................... 36 
 2.2.1.2. Khởi động chương trình Notepad............................................. 37 
 2.2.1.3. Nhập nội dung bài giảng .......................................................... 37 
 2.2.1.4. Chèn hình ảnh, đồ họa, âm thanh, các đoạn phim thí nghiệm... 38 
 2.2.1.5. Xây dựng các hoạt động nhận thức cho học sinh...................... 40 
 2.2.1.6. Khả năng liên kết ..................................................................... 40 
 2.2.1.7. Kiểm tra đánh giá kiến thức của học sinh................................. 41 
 2.2.1.8. Hoàn thiện bài giảng ................................................................ 41 
 2.2.1.9. Kiểm tra lại WebQuest............................................................. 42 
 2.2.2. Thiết kế một số WebQuest............................................................... 42 
 2.2.2.1. WebQuest bài 17: LỰC HẤP DẪN ......................................... 42 
 2.2.2.2. WebQuest bài 19: LỰC ĐÀN HỒI .......................................... 49 
2.3. Sử dụng WebQuest trong việc dạy học chương “Động lực học chất 
điểm” Vật lý 10 nâng cao THPT................................................................. 55 
 2.3.1. Giáo án bài 17: LỰC HẤP DẪN ..................................................... 56 
 2.3.2. Giáo án bài 19: LỰC ĐÀN HỒI ...................................................... 63 
2.4. Kết luận chương II.............................................................................. 71 
Chương III: Thực nghiệm sư phạm 
3.1. Mục đích và nhiệm vụ thực nghiệm sư phạm..................................... 73 
 3.1.1. Mục đích của thực nghiệm sư phạm................................................. 73 
 3.1.2. Nhiệm vụ của thực nghiệm sư phạm................................................ 73 
 3 Vận dụng kỹ thuật WebQuest vào dạy chương “Động lực học chất điểm” vật lý 10 THPT 
 PHẦN MỞ ĐẦU 
 1. Lý do chọn đề tài 
 Trong thời đại ngày nay, khi mà quá trình toàn cầu hóa và hội nhập kinh 
tế quốc tế đang diễn ra mạnh mẽ, muốn chiếm lĩnh tri thức đòi hỏi con người 
phải tự chủ, sáng tạo và tư duy khoa học. Trước tình hình đó đã đặt ra cho nền 
giáo dục nước ta phải có những đổi mới căn bản, toàn diện và đồng bộ, vươn 
tới ngang tầm với sự phát triển chung trên thế giới và trong khu vực. Trong 
đó, đổi mới phương pháp dạy học là yếu tố quan trọng, cần thiết nhằm đáp 
ứng yêu cầu trên. 
 Phát triển giáo dục là chìa khóa, là đòn bẩy để tạo nên sự phát triển 
nhanh chóng và bền vững của đất nước trong thời gian sắp tới và lâu dài về 
sau. Quan điểm này đã được thể hiện rõ trong Nghị quyết Hội nghị lần thứ hai 
Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa VIII): “Thực sự coi giáo dục – đào 
tạo là quốc sách hàng đầu”[11]. Trong những năm qua, giáo dục nước ta đã có 
nhiều đổi mới về nội dung cũng như phương pháp dạy học và đã có nhiều 
công trình nghiên cứu đề cập đến việc đổi mới phương pháp dạy học theo 
hướng tăng cường vai trò chủ thể của học sinh. Phát huy tính tích cực, tự lực, 
sáng tạo chiếm lĩnh tri thức, trong đó việc giúp các em có khả năng tự chiếm 
lĩnh tri thức là một trong những phương pháp cần thiết [12]. Vì dù giáo viên 
truyền đạt kiến thức có nhiều đến đâu cũng không thể hết được kho tàng kiến 
thức đồ sộ của nhân loại. 
 Thực tế hiện nay, phương pháp này đã được áp dụng một phần nào đó 
trong dạy học. Tuy nhiên việc hướng dẫn đó chỉ mang tính lý thuyết và khả 
năng vận dụng của học sinh chưa cao đặc biệt là trong việc vận dụng Internet 
trong quá trình tự học của học sinh. 
 5 Vận dụng kỹ thuật WebQuest vào dạy chương “Động lực học chất điểm” vật lý 10 THPT 
 Trong chương trình vật lý phổ thông, có một số kiến thức, khái niệm, 
hiện tượng khá trừu tượng học sinh gặp nhiều khó khăn khi phải tìm hiểu bản 
chất của hiện tượng đó. Việc dạy học nội dung các lực cơ học gặp phải nhiều 
khó khăn do học sinh khó có thể hình dung hiện tượng. Tuy nhiên, với những 
ưu thế về khả năng đồ họa, mô phỏng mà các phương tiện dạy học hiện đại 
đem lại sẽ hỗ trợ và khắc phục những khó khăn trên. Qua các bài giảng dưới 
dạng Web, giáo viên có thể phát huy tác dụng tất cả các giác quan của học 
sinh trong quá trình truyền thụ kiến thức, làm cho học sinh nhận biết được các 
quan hệ giữa các hiện tượng, tái hiện những khái niệm, quy luật... làm cơ sở 
cho việc áp dụng kiến thức đã học vào thực tế sản xuất và đời sống. 
 Các website phục vụ cho công tác giáo dục xuất hiện ngày càng nhiều. 
Vì vậy, theo dự đoán của các chuyên gia công nghệ thông tin Việt Nam, trong 
một vài năm tới, bất kì tổ chức nào, đoàn thể nào không có Website hoặc các 
hình thức đưa thông tin đến rộng rãi công chúng bằng các phương tiện ICT 
(Information and Communication Technology), thì tổ chức, đoàn thể đó sẽ trở 
nên lạc hậu. 
 Xuất phát từ những lý do trên, tôi đã chọn đề tài: “Vận dụng kỹ thuật 
WebQuest vào dạy chương “Động lực học chất điểm” vật lý 10 THPT”. 
 2. Mục tiêu nghiên cứu đề tài 
 - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về kỹ thuật WebQuest 
 - Trình bày được ứng dụng của kỹ thuật WebQuest trong dạy học Vật lý 
 - Vận dụng trong dạy chương “Động lực học chất điểm” Vật lý 10 THPT 
 3. Giả thuyết khoa học 
 Nếu thiết kế và sử dụng được WebQuest trong dạy học chương “Động 
lực học chất điểm” thì sẽ phát huy được tính tích cực, độc lập và chủ động 
trong hoạt động nhận thức của học sinh, từ đó sẽ nâng cao chất lượng của quá 
trình dạy học chương “Động lực học chất điểm” vật lý 10 nâng cao THPT. 
 7 Vận dụng kỹ thuật WebQuest vào dạy chương “Động lực học chất điểm” vật lý 10 THPT 
 PHẦN NỘI DUNG 
 Chương I: CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VIỆC VẬN DỤNG KĨ THUẬT 
 WEBQUEST VÀO DẠY HỌC VẬT LÝ 
 1.1. Giới thiệu về WebQuest 
 Cùng với việc ra đời và phổ biến của internet, ngày nay việc thu thập và 
xử lý thông tin trên mạng là một kỹ năng cần thiết trong nghiên cứu và học 
tập cũng như trong lao động nghề nghiệp. Việc ứng dụng công nghệ thông tin 
và sử dụng internet trong dạy học ngày càng trở nên quan trọng. Tuy nhiên, 
việc học sinh truy cập thông tin một cách tự do trên mạng internet trong dạy 
học có những nhược điểm chủ yếu là: 
 - Việc tìm kiếm thường kéo dài vì lượng thông tin trên mạng lớn, dễ bị 
chệch hướng khỏi bản thân đề tài 
 - Nhiều tài liệu được tìm ra với nội dung chuyên môn không chính xác, 
có thể dẫn đến “nhiễu thông tin” 
 - Chi phí quá lớn cho việc đánh giá và xử lý thông tin trong dạy học 
 - Việc tiếp thu kiến thức qua truy cập thông tin trên mạng có thể chỉ 
mang tính thụ động mà thiếu sự đánh giá, phê phán của người học. 
 Để khắc phục những nhược điểm trên người ta đã phát triển phương 
pháp WebQuest. 
 1.1.1. Khái niệm WebQuest 
 Ngày nay WebQuest được sử dụng rộng rãi trên thế giới, trong giáo dục 
phổ thông cũng như đại học. Có rất nhiều định nghĩa về WebQuest tuy nhiên 
giới hạn lại có thể hiểu WebQuest là một trang Web trợ giúp học tập, trong đó 
các nội dung học tập được đưa ra dưới dạng câu hỏi đồng thời cung cấp 
nguồn tài liệu tham khảo (chủ yếu từ internet) để học sinh có thể sử dụng trả 
lời các câu hỏi đó. 
 9 Vận dụng kỹ thuật WebQuest vào dạy chương “Động lực học chất điểm” vật lý 10 THPT 
 WebQuest có thể được sử dụng ở tất cả các loại hình trường học. Điều 
kiện cơ bản là học sinh phải có kỹ năng đọc cơ bản và có thể tiếp thu, xử lý 
các thông tin dạng văn bản. Bên cạnh đó, học sinh cũng phải có những kiến 
thức cơ bản trong thao tác với máy tính và Internet. 
 WebQuest có thể sử dụng cho mọi môn học. Ngoài ra, WebQuest rất 
thích hợp cho việc dạy liên môn. 
 1.1.2. Lịch sử của WebQuest 
 Năm 1995 Bernie Dodge ở trường đại học San Diego State University 
(Mỹ) đã xây dựng WebQuest trong dạy học. Các đại diện tiếp theo là Tom 
March (Úc) và Heinz Moser (Thụy Sỹ). 
 Ý tưởng của họ là đưa ra cho học sinh một tình huống thực tiễn có tính 
thời sự hoặc lịch sử, dựa trên cơ sở những dữ liệu tìm được học sinh cần xác 
định quan điểm của mình về chủ đề đó trên cơ sở lập luận. Học sinh tìm được 
những thông tin, dữ liệu cần thiết thông qua những trang kết nối Internet links 
đã được giáo viên lựa chọn từ trước. 
 Hiện nay, việc ứng dụng WebQuest đã trở nên phổ biến. WebQuest 
không chỉ được sử dụng trong trường đại học mà một số trường phổ thông 
cũng đã dùng nó trong dạy học. 
 1.1.3. Cấu trúc của một WebQuest 
 Một WebQuest thường gồm các phần: giới thiệu (Introduction), nhiệm 
vụ (Task), tiến trình (Process), đánh giá (Evaluation), kết luận (Conclusion). 
 1.1.3.1. Giới thiệu (Introduction) 
 Phần này viết cho người đọc là các em học sinh. Viết một đoạn ngắn ở 
đây giới thiệu cho học sinh về bài học, về các nhiệm vụ. 
 Nếu trong phần nhiệm vụ có yêu cầu các em phân vai hoặc theo một kịch 
bản nào đó thì phần giới thiệu là nơi chúng ta dàn dựng sân khấu. 
 Nếu không muốn dẫn nhập theo cách kích thích trí tưởng tượng như vậy, 
có thể nói tổng quan về bài học, cách tổ chức hoặc phân công thực hiện. 
 11