Sáng kiến kinh nghiệm Xây dựng kế hoạch tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường trong giảng dạy môn Sinh học 10

 SỞ GD&ĐT VĨNH PHÚC
 TRƯỜNG THPT NGÔ GIA TỰ
 =====***=====
 BÁO CÁO KẾT QUẢ
 NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN
 Tên sáng kiến
XÂY DỰNG KẾ HOẠCH TÍCH HỢP GIÁO DỤC 
 BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG TRONG GIẢNG DẠY 
 MÔN SINH HỌC 10
 Tác giả sáng kiến: Đào Thị Hiền Lương
 Môn : Sinh học
 Mã sáng kiến :
 Vĩnh Phúc, năm 2020 Vĩnh Phúc, năm 2020
 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
GV: giáo viên
HS: học sinh
NXB: nhà xuất bản
SGK: sách giáo khoa 
SKKN: sáng kiến kinh nghiệm
THPT: trung học phổ thông MỤC LỤC
1. Lời giới thiệu.........................................................................................................1
2. Tên sáng kiến kinh nghiệm ...................................................................................2
3. Tác giả sáng kiến:..................................................................................................2
4. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến:..................................................................................2
5. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến...................................................................................2
6. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử:.....................................3
7. Mô tả bản chất của sáng kiến: ...............................................................................3
PHẦN I: NỘI DUNG................................................................................................4
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ DẠY HỌC TÍCH HỢP ......................................................4
 1. Khái niệm dạy học tích hợp ...............................................................................4
 2. Đặc trưng của dạy học tích hợp .........................................................................4
 3. Tổ chức dạy học tích hợp...................................................................................4
II. THỰC TRẠNG CỦA DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP .........................6
 1. Vài nét về tình hình chung và tình hình giáo dục của địa phương, nhà trường .6
 2. Thực trạng vấn đề ..............................................................................................7
 3. Nguyên nhân của thực trạng vấn đề nghiên cứu................................................7
III. CÁC BIỆN PHÁP TIẾN HÀNH.........................................................................8
 1. Biện pháp chung ................................................................................................8
 2. Kế hoạch cụ thể..................................................................................................9
 3. Giáo án minh họa .............................................................................................14
PHẦN II: KHẢ NĂNG ÁP DỤNG CỦA SÁNG KIẾN.........................................20
I. Đánh giá về thành công khi áp dụng SKKN........................................................20
 1. Đối với học sinh ...............................................................................................20
 2. Đối với giáo viên..............................................................................................20
II. Đánh giá về khó khăn khi áp dụng SKKN .........................................................20
8. Những thông tin cần được bảo mật: Không. .......................................................20
9. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến: ....................................................20
10. Đánh giá lợi ích thu được ..................................................................................21
TÀI LIỆU THAM KHẢO
 1 thác tài nguyên khoáng sản bừa bãi đã ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường sống 
trên Trái Đất gây mất cân bằng sinh thái, tài nguyên thiên nhiên ngày một cạn kiệt, 
ô nhiễm môi trường ngày càng trở nên trầm trọng đe doạ chất lượng cuộc sống, sức 
khoẻ của con người; khí hậu toàn cầu đang thay đổi, hạn hán, lũ lụt, lỗ thủng tầng 
ôzôn, mất cân bằng sinh thái, làm tan băng, ... ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế 
của xã hội.
 Giáo dục bảo vệ môi trường là một vấn đề cấp bách có tính toàn cầu và là vấn 
đề có tính khoa học, tính xã hội sâu sắc. Đặc biệt vấn đề này rất cần thiết cho các em 
học sinh - những chủ nhân tương lai của đất nước. Làm thế nào để hình thành cho 
các em ý thức bảo vệ môi trường và thói quen sống vì một môi trường xanh - sạch - 
đẹp.
 Là giáo viên, việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho các em học sinh - 
những chủ nhân tương lai của đất nước qua các tiết dạy là một yêu cầu không thể 
thiếu trong quá trình dạy học. Vậy phải giáo dục như thế nào mới có hệ thống và 
hiệu quả. Từ đó, tôi đã lựa chọn sáng kiến kinh nghiệm: “Xây dựng kế hoạch tích 
hợp giáo dục bảo vệ môi trường trong giảng dạy môn sinh học 10”
2. Tên sáng kiến kinh nghiệm
 XÂY DỰNG KẾ HOẠCH TÍCH HỢP GIÁO DỤC BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG, 
 TRONG GIẢNG DẠY MÔN SINH HỌC 10
3. Tác giả sáng kiến:
 - Họ và tên: Đào Thị Hiền Lương
 - Địa chỉ tác giả sáng kiến: Trường THPT Ngô Gia Tự - Lập Thạch – Vĩnh 
Phúc
 - Số điện thoại:0374690382 E_mail: lovelybabyvp@gmail.com
4. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến: 
- Họ và tên: Đào Thị Hiền Lương
- Địa chỉ: Trường THPT Ngô Gia Tự - Lập Thạch – Vĩnh Phúc
- Số điện thoại:0374690382 E_mail: lovelybabyvp@gmail.com
5. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến
Sinh học 10
6. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử: 
 30/08/2019
7. Mô tả bản chất của sáng kiến: 
 3 Khi xây dựng bài dạy theo quan điểm tích hợp, người GV không chỉ chú trọng 
nội dung kiến thức tích hợp mà còn phải xây dựng một hệ thống hoạt động, thao tác 
tương ứng nhằm tổ chức, dẫn dắt người học từng bước thực hiện để hình thành năng 
lực. Bài dạy theo quan điểm tích hợp phải là một giờ học hoạt động phức hợp đòi 
hỏi sự tích hợp các kiến thức, kỹ năng chuyên môn để giải quyết.
 Trong đó, giáo án tích hợp là thành phần quan trọng nhất. Vì vậy, để tổ chức 
dạy học tích hợp thành công đó là GV phải biên soạn được giáo án tích hợp phù hợp 
với trình độ của người học, với điều kiện thực tiễn của cơ sở đào tạo, nhưng vẫn đảm 
bảo thời gian và nội dung theo chương trình khung đã quy định.
3.1.2. Quy trình tổ chức dạy học tích hợp
 Từ cơ sở lý luận về dạy học tích hợp, thì quy trình tổ chức dạy học tích 
hợp như sau: 
 Bước 1: Rà soát chương trình, SGK để tìm ra các nội dung dạy học gần giống 
nhau có liên quan chặt chẽ với trong các môn học của chương trình, SGK; những 
nội dung liên quan đến vấn đề thời sự. 
 Bước 2: Xác định bài học tích hợp và các địa chỉ tích hợp, bao gồm: 
Tên bài học 
Đóng góp của các môn vào bài học. 
 Bước 3: Dự kiến thời gian (bao nhiêu tiết) cho bài học tích hợp. 
 Bước 4: Xác định mục tiêu của bài học tích hợp, bao gồm: 
- Kiến thức 
- Kĩ năng 
- Thái độ 
- Định hướng năng lực hình thành 
 Bước 5: Xây dựng nội dung của bài học tích hợp. Căn cứ vào thời gian dự 
kiến, mục tiêu, thậm chí cả đặc điểm tâm sinh lí và yếu tố vùng miền để xây dựng 
nội dung cho phù hợp. 
 Bước 6: Xây dựng kế hoạch bài học tích hợp (chú ý tới các PPDH tích cực). 
3.2. Điều kiện tổ chức dạy học tích hợp
 Bên cạnh quy trình tổ chức dạy học đã nêu, để tổ chức dạy học tích hợp thành 
công cần có các điều kiện sau:
 - Phương pháp dạy học: Các phương pháp dạy học được áp dụng theo định 
hướng hành động, tích hợp giữa truyền thụ kiến thức/lý thuyết với hình thành rèn và 
luyện kỹ năng/thực hành, nhằm tạo điều kiện cho người học chủ động tham gia.
 - Phương tiện dạy học: Phương tiện dạy học bao gồm cả học liệu được thiết kế
 - Giáo viên: Giảng dạy tích hợp xác định các mục tiêu bài dạy, phân bố thời 
gian hợp lý, chọn lựa phương pháp dạy học phù hợp, khả năng bao quát và điều hành 
hoạt động của người học.
 5 1.2. Khó khăn
 * Đối với giáo viên:
 + Điều kiện cơ sở vật chất (thiết bị thông tin, truyền thông) phục vụ cho việc 
dạy học trong nhà trường còn nhiều hạn chế.
 + Thông thường giáo viên chỉ thiết kế nội dung bài học theo SGK học sinh sẽ 
cảm thấy chán học vì học sinh hiện nay có rất ít kiến thức thực tế: SGK nói những 
gì thì học sinh biết điều đó hoặc giáo viên phải cung cấp thông tin. Từ đó dẫn tới 
việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho các em chưa đạt được hiệu quả cao.
 *Đối với học sinh:
 + Thực trạng HS ít được tiếp xúc với thực tế nên chưa đánh giá hết mức độ ô 
nhiễm môi trường, còn thờ ơ trước sự ô nhiễm môi trường.
 + Bản thân một số học sinh là tác nhân trực tiếp gây ô nhiễm môi trường. 
Minh chứng cho điều này là hiện nay các em vẫn còn xả rác bừa bãi, bẻ cây, bẻ cành 
và thờ ơ trước những hành động gây ô nhiễm môi trường ....
2. Thực trạng vấn đề 
 Thực hiện sự chỉ đạo của Đảng uỷ, Ban Giám hiệu, Ban chuyên môn nhà 
trường, tổ chuyên môn của trường cũng đã tổ chức hội thảo, dự giờ, thiết kế giáo án 
và thống nhất nội dung dạy học theo xu hướng tích hợp như sau: 
 - Giúp học sinh tích hợp các kiến thức và kĩ năng đã lĩnh hội, xác lập mối liên 
hệ giữa các tri thức và kĩ năng thuộc các phân môn đã học. Qua đó lĩnh hội các kiến 
thức và phát triển năng lực, kĩ năng tích hợp.
 - Tổ chức, thiết kế các hoạt động phức hợp để học sinh học cách sử dụng phối 
hợp những kiến thức và kĩ năng đã thụ đắc trong “nội bộ các phân môn”.
 - Đặt học sinh vào trung tâm của quá trình dạy học để học sinh trực tiếp tham 
gia vào giải quyết các vấn đề, tình huống tích hợp; biến quá trình truyền thụ tri thức 
thành quá trình học sinh tự ý thức về cách thức chiếm lĩnh tri thức và hình thành kĩ 
năng.
 - Phát huy tính tích cực chủ động và sáng tạo của học sinh; chú trọng mối quan 
hệ giữa học sinh với sách giáo khoa; phải buộc học sinh chủ động tự đọc, tự làm việc 
độc lập theo sách giáo khoa, theo hướng dẫn của giáo viên.
 - Tích hợp các kiến thức về môi trường, đa dạng sinh học trong từng bài cụ thể 
giúp HS hiểu rõ được vai trò của môi trường đối với con người, các sinh vât; từ dó, 
có ý thức bảo vệ môi trường, bảo tồn đa dạng sinh học.
3. Nguyên nhân của thực trạng vấn đề nghiên cứu
 Việc dạy học tích hợp ở các trường phổ thông không chỉ liên quan với việc 
thiết kế nội dung chương trình mà còn đòi hỏi sự thay đổi đồng bộ về cách tổ chức 
dạy học, đổi mới phương pháp dạy và học, thay đổi việc đánh giá, kiểm tra, thi.
 Tuy chưa thực hiện được các môn học tích hợp, chúng ta vẫn đặt vấn đề phát 
triển năng lực dạy học tích hợp ở GV trung học. Ngày càng có nhiều nội dung giáo 
 7 hợp mục tiêu bài học.
 - Phương pháp tham quan, điều tra, khảo sát, nghiên cứu thực địa.
 - Phương pháp thí nghiệm.
 - Phương pháp khai thác kinh nghiệm thực tế để giáo dục.
 - Phương pháp dạy học đặt và giải quyết vấn đề.
 - Phương pháp tổ chức hoạt động nhóm của học sinh.
 - Phương pháp hoạt động thực tiễn.
 - Phương pháp nêu gương.
 Trong đó dạy học hợp tác nhóm nhỏ có ưu thế rõ rệt vì khi đó học sinh được thảo 
luận tìm ra kiến thức một cách chủ động. Chúng ta có thể chia nhóm hoạt động, mỗi 
nhóm thực hiện một nội dung bài học bằng cách giao nhiệm vụ. 
Song để thực hiện được nội dung này yêu cầu người giáo viên phải có vốn kiến thức 
thực tế và biết cách tổ chức hoạt động và giao nhiệm vụ trước cho học sinh
 1.3. Tích hợp kiến thức bảo vệ môi trường dưới các dạng trò chơi
 Giáo viên giao nhiệm vụ cho các tổ về chuẩn bị các tình huống (mỗi tổ 1 tình 
huống, 1 nội dung) sau đó các tổ đưa ra tình huống sử dụng một loại tài nguyên nào 
đó và yêu cầu tổ khác giải quyết tình huống đó - xem sử dụng như thế đã hợp lý 
chưa, giải thích....
 1.4. Tổ chức ngoại khoá trong giờ thực hành
 - Lập Thạch thuộc vùng có hệ sinh thái đa dạng, trong những năm gần đây 
dưới sự tác động của con người môi trường tại đây có nhiều thay đổi cả tích cực và 
tiêu cực. Vì vậy tổ chức ngoại khoá cho cho học sinh đi đến những nơi có thay đổi 
tích cực, tiêu cực là một dịp để các em nắm chắc nội dung bài học, từ đó tìm ra 
phương pháp bảo vệ môi trường hiện tại và tương lai.
2. Kế hoạch cụ thể
 Kiểu tích 
 Tên bài Nội dung giáo dục bảo vệ môi trường
 hợp
  Bảo vệ các lòai sinh vật và môi trường sống Lồng ghép
 của chúng Liên hệ
 Bài 1:  Môi trường và sinh vật có mối quan hệ thống 
 nhất, tương tác với nhau giúp cho các tổ chức 
 Các cấp tổ sống tồn tại và tự điều chỉnh. Nếu môi trường bị 
 chức của thế biến đổi sẽ ảnh hưởng đến sự tồn tại và chức năng 
 giới sống sống của các tổ chức sống trong môi trường.
  Ngăn ngừa các họat động, hành vi gây biến 
 đổi /ô nhiễm môi trường.
 9