Sáng kiến kinh Tích hợp giáo dục kỹ năng sống vào giảng dạy một số bài trong bộ môn Giáo dục công dân 10, 12 và một số tiết ngoại khóa

 SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO ĐỒNG NAI 
 TRƯỜNG THPT ĐIỂU CẢI
 -
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 ***********************
 Đề tài:
 TÍCH HỢP GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG VÀO GIẢNG 
DẠY MỘT SỐ BÀI TRONG BỘ MÔN GDCD 10, 12
 VÀ MỘT SỐ TIẾT NGOẠI KHÓA
 - GV thực hiện: Quách Anh Tuấn
 - Lĩnh vực nghiên cứu: Phương pháp giảng dạy .
 - Tổ chuyên môn: TD- GDQP- GDCD.
 - Đơn vị: Trường THPT Điểu Cải
 Túc Trưng; ngày 02 tháng 05 năm 2012 A. PHẦN MỞ ĐẦU:
 1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
 Trong điều kiện của nền kinh tế nước ta hiện nay đang phát triển mạnh mẽ bên 
cạnh những thành tựu của khoa học kỹ thuật phát triển như vũ bão trên thế giới mở 
ra thời kì hội nhập quốc tế làm cho con người tiếp cận với những tri thức nhanh hơn, 
hiệu quả hơnbên cạnh đó kèm theo mặt trái tiêu cực ngoài xã hội đã tác động 
không nhỏ đến suy nghĩ và hành động của HS, cộng với sự phối hợp của các ngành 
chức năng còn lỏng lẻo, một mặt các em chưa được sự quan tâm chăm sóc, động 
viên, giáo dục từ phía gia đình như cha mẹ chỉ biết lao vào kiếm tiền mà không quan 
tâm gì đến việc học tập, sinh hoạt và những hoạt động khác của con em mình như 
thế nào; mặt khác về phía nhà trường thì nội dung chương trình giáo dục đạo đức- 
giáo dục công dân có bài còn nặng về lí thuyết, ít liên hệ với thực tiễn địa phương, 
phương pháp giảng dạy của một số giáo viên chậm đổi mới còn nặng về phương 
pháp truyền thống nên ít nhiều chưa cuốn hút được học sinh.
 Công tác giáo dục đạo đức lối sống cho HS ở những nơi còn mang nặng dạy 
 “chữ” nhẹ về dạy “người”, còn nặng về biện pháp xử lí kỷ luật hơn tìm biện pháp 
 ngăn chặn. Trong nhà trường một số thầy cô chưa thể hiện hết trách nhiệm của mình 
 trong việc giáo dục và định hướng cho HS.
 Thực tế hiện nay một bộ phận lớn HS còn thiếu hiểu biết về pháp luật, đạo đức, 
 lối sống. Đặc biệt kĩ năng sống còn kém, chưa biết ứng xử với lối sống có văn hóa 
 và chưa biết đấu tranh với những văn hóa đồi trụy, phản động, chưa nhận thức được 
 việc phạm tội, vi phạm đạo đức của mình, chủ yếu là đua đòi phạm tội một cách hồn 
 nhiên, ít chịu tu dưỡng, rèn luyện, sống buông thả theo thị hiếu tầm thường. Nhiều 
 em có hoàn cảnh kinh tế khá nhưng thiếu ý chí vươn lên tự buông thả mình và trượt 
 dài trên con đường vi phạm pháp luật, đạo đức.
 Vấn đề HS hiện nay thiếu kĩ năng sống, thiếu tự tin, tự lập, sống ích kỉ, vô tâm, 
 thiếu trách nhiệm với gia đình, và bản thân đang là những cản trở lớn cho sự phát 
 triển của thanh thiếu niên hiện nay khiến không ít các bậc làm cha mẹ phải phiền 
 lòng vì con, khiến nhà trường phải bận tâm vì những đối tượng HS này trong một xã Nhận thức được vai trò và tầm quan trọng của bộ môn GDCD trong việc giáo 
dục hình thành nhân cách của thế hệ trẻ, trong thời gian qua nhà trường đã tạo mọi 
cơ hội cho việc giáo dục đạo đức HS học chính khóa cũng như ngoại khóa, bằng 
tình thương và trách nhiệm đã từng bước uốn nắn kịp thời.
 Tuy nhiên tình trạng xuống cấp về đạo đức, lối sống của một bộ phận thanh 
niên HS hiện nay như: Bạo lực học đường, tình trạng sống buông thả thiếu trách 
nhiệm đối với bản thân, gia đình và XH và đây cũng là điều chăn trở để đưa đến 
quyết định khi thực hiện viết đề tài này. Tôi xin trình bày ra đây những điều rút ra từ 
thực tiễn mong muốn được chia sẽ với đồng nghiệp cùng đóng góp vì chương trình 
này vừa được Bộ GD triển khai áp dụng tích hợp tính đến thời điểm này vẫn còn 
mới mẽ và lúng túng.
 Với phạm vi đề tài tôi xin mạnh dạn trình bày ở đây là ứng dụng nhiều phương 
pháp dạy học tích cực nhằm tích hợp kĩ năng sống vào giảng dạy bộ môn GDCD và 
một số tiết học ngoại khóa trong quá trình giảng dạy một số bài với hy vọng cung 
cấp cho động nghiệp những kinh nghiệm nho nhỏ trong thời gian đứng lớp vừa qua, 
nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả giảng dạy của bộ môn góp phần tích cực hóa 
việc học tập của HS góp phần mục tiêu chung của nền giáo dục đào tạo nước nhà. 
Đây chính là lí do tôi chọn đề tài này.
 2. Đối tượng nghiên cứu:
 - Một số bài trong chương trình GDCD 10,12 Và một số tiết ngoại khóa.
 - Độ tuổi HS THPT là độ tuổi các em có nhiều biến động vầ tâm- sinh lý cần có 
những KNS sống cơ bản.
 - Vận dụng tất cả những phương pháp dạy học nhằm tích hợp kĩ năng sống mà 
trọng tâm là ứng dụng vào giảng dạy và những tiết ngoại khóa nhằm giáo dục kỹ 
năng sống cho HS THPT.
 3. Mục đích, nhiệm vụ và mục tiêu nghiên cứu của đề tài: 
 a. Mục đích:
 Thông qua việc tìm hiểu, nghiên cứu từ thực tế những tiết dạy môn học GDCD ở 
trường THPT Điểu Cải, với đề tài này tôi xin đề xuất sử dụng nhiều phương pháp - Bài 12: Công dân với tình yêu hôn nhân và gia đình.
 Lớp 12:
 - Bài 1: Pháp luật và đời sống.
 - Bài 2: Thực hiện pháp luật.
 - Bài 3: Công dân bình đẵng trước pháp luật.
 - Ngoại khóa: Tích hợp vào tiết chào cờ đầu tuần và những buổi sinh hoạt ngoại 
khóa.
 4. Phương pháp nghiên cứu:
 - Phương pháp, tư duy động não.
 - Phương pháp thuyết trình, diễn giải.
 - Phương pháp kiểm tra, đánh giá.
 - Phương pháp điều tra, khảo sát.
 - Phương pháp giải quyết tình huống.
 - Phương pháp đóng vai.
 - Phương pháp trực quan sinh động.
 - Phương pháp xử lí tình huống, phim, ảnh, biểu đồ tham quan, thư giản
 5. Ý nghĩa đề tài:
 a. Ý nghĩa lí luận:
 Phương pháp dạy học là một phạm trù rất phức tạp cà về mặt lí luận lẫn thực 
tiễn. Vì thế, việc ứng dụng nhiều phương pháp dạy học bằng cách nào đó có thể tích 
hợp giáo dục KNS vào trong chương trình giảng dạy là vấn đề mà hiện nay nhiều 
giáo viên còn băn khoăn, lúng túng. Muốn đạt được hiệu quả của việc tích hợp giáo 
dục KNS đòi hỏi người dạy phải kết hợp nhuần nhiễn, hợp lí những phương pháp 
nào có khả năng làm cho người nhận kiến thức phải thật sự thu hút, lôi cuốn như 
đang đắm mình trong một môi trường thực của cuộc sống đang diễn ra trước mắt. 
Đồng thời, việc tích hợp KNS phải được diễn ra liên tục trong những tiết dạy tiếp 
theo, làm sao cho HS tích tụ lại kiến thức theo kiểu mưa giầm thấm lâu thì KNS của 
các em hình thành, do đó việc sử dụng phương pháp nào lồng ghép vào mục nào B. PHẦN NỘI DUNG.
 CHƯƠNG I: THỰC TIỄN TÍCH HỢP KỸ NĂNG SỐNG VÀO MỘT SỐ 
 BÀI TRONG BỘ MÔN GDCD 10, 12 VÀ MỘT SỐ TIẾT NGOẠI KHÓA.
 1/ Vài nét thực trạng khi tích hợp KNS vào giảng dạy bộ môn GDCD trong 
trường THPT hiện nay:
 Đối với các trường THPT hiện nay việc đưa vào tích hợp KNS trong chương 
trình môn học là hoàn toàn mới mẽ, vì chương trình này mới được BGD& ĐT triển 
khai vào tháng 11 vừa qua. Vì thế, vấn đề vận dụng tích hợp KNS vào trong bộ môn 
học cụ thể gặp rất nhiều khó khăn là điều không thể tránh khỏi.
 Như đã nói ở trên, môn GDCD có vị trí và nhiệm vụ hết sức quan trọng trong 
trường THPT đối với việc hình thành và phát triển nhân cách góp phần xây dựng tư 
cách và trách nhiệm công dân là những người chủ tương lai của đất nước. Song vấn 
đề thực tế hiện nay mà bất cứ ai cũng nhìn thấy rõ khi nó đã và đang diễn ra trong 
cuộc sống hằng ngày, đó là một bộ phận thanh thiếu niên nói chung và HS THPT 
nói riêng đang xuống cấp về mặt đạo đức, có lối sống buông thả, chạy theo thị hiếu 
tầm thường mà ít hoặc không quan tâm tu dưỡng đạo đức dẫn đến vi phạm pháp luật 
do thiếu hiểu biết, thiếu kỹ năng ứng phó trước những lôi cuốn mà mặt trái của xã 
hội phát triển để lại.
 Nhưng trong thực tế việc giảng dạy ở bộ môn này gặp rất nhiều khó khăn bất cập 
vì từ trước tới nay bộ môn vẫn xem là một môn học phụ có vai trò thứ yếu và mờ 
nhạt trong nhà trường, việc giảng dạy thường diễn ra một cách khô khan, nặng nề, 
đơn điệu ít gây hứng thú cho HS; Do đó chất lượng và hiệu quả giảng dạy còn thấp, 
chưa mang lại hiệu quả giáo dục, đặc biệt HS chưa thấy được những điều bổ ích rõ 
rệt, việc học tập chưa gắn với thực tiễn nhất là những thay đổi mau lẹ diễn ra trong 
cuộc sống hàng ngày.
 Từ những thách thức và yêu cầu cấp bách trên thì việc đưa KNS vào trong giảng 
dạy là hết sức cần thiết và bổ ích, góp phần quan trọng to lớn vào sự hình thành 
nhân cách cũng như KNS cho HS. Tuy nhiên, lồng ghép vào mục nào trong bài, sử ngoài việc truyền đạt tri thức còn giúp đỡ các em có hoàn cảnh khó khăn biết tự 
mình vươn lên học tập, trong cuộc sốngđiều đó phần nào làm giảm đáng kể tình 
trạng nêu trên.
 Tuy nhiên ở những nơi còn nặng về dạy “chữ” mà chưa trú trọng về dạy 
“người”, công tác Đoàn trong nhà trường còn nặng về hình thức, chưa đi vào chiều 
sâu nên chưa cuốn hút HS tham gia tích cực. Tình trạng xuống cấp về đạo đức, lối 
sống, tình hình tội phạm và bạo lực học đường trong nội bộ ngành và nhà trường đã 
và đang diễn ra theo chiều hướng khó kiểm soát. Đây là điều trăn trở gây lo lắng và 
bức xúc trong toàn xã hội, đặc biệt là những người làm công tác giáo dục và những 
người mang trọng trách cao cả trong sự nghiệp “trồng người”.
 * Về phía gia đình.
 Trong xã hội phát triển năng động như hiện nay các bậc phụ huynh phải lao 
động kiếm tiền, ngoài việc phục vụ cho cuộc sống gia đình, chăm sóc cho con cái 
học hành và nhiều vấn đề phải lo lắng khác với thời kỳ bão giá như hiện nay. Nhưng 
có lẽ điều mà phụ huynh quan tâm nhất là trẻ thiếu KNS, thiếu tính tự lập, sống ích 
kỷ vô tâm thiếu trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội làm cho cha mẹ không 
phải chặn lòng.
 Trước tình hình phực tạp diễn ra trong cuộc sống nhiều phụ huynh chỉ lo kiếm 
tiền thật nhiều mà không quan tâm gì đến việc học tập và giáo dục con cái. Vì họ 
cho rằng, như thế sẽ giúp cho con cái họ có cuộc sống sung túc, đầy đủ thì con mình 
sẽ có điều kiện phát triển năng động. Đó cũng là một trong những nguyên nhân 
khiến nhiều phụ huynh phải ngậm ngùi hối tiếc khi con mình trượt dài và đắm mình 
với thế giới ảo game online, quan hệ với bạn bè xấu lao vào tệ nạn xã hội: Cướp 
giật, ma túy thậm chí là giết ngườilúc phát hiện ra đã quá muộn màng.
 Lo lắng về một lớp trẻ thiếu kỹ năng sống, nhiều phụ huynh bên cạnh việc cho 
con đi học các môn như ngoại ngữ, thể thao, năng khiếu cũng cho con tham gia 
những lớp về giao tiếp ứng xử tại các trung tâm văn hoá. Đó cũng là những dấu hiệu 
tích cực cho thấy phụ huynh không còn phó mặc việc giáo dục con em cho nhà 
trường như trước nữa nhưng có một điều căn bản mà ít bậc phụ huynh có thể nhận gây chấn động đến các ngành chức năng có liên quan phải quan tâm về vấn đề đạo 
đức, lối sống của HS hiện nay.
 Có thể nói lên hiện trạng các em thiếu KNS một cách trầm trọng, tình trạng 
không tự tin làm chủ bản thân, thường vi phạm đạo đức, chạy theo những thị hiếu 
tầm thường, lố bịch đang là xu hướng chung của giới trẻ hiện nay. Chúng ta nhìn 
thấy những quán Internet dọc hai bên đường lúc nào cũng đông HS, dù thời gian đó 
là đang học, không kể ngày hay đêm những HS này đang đắm mình vào một thế giới 
“ảo” thay vì thời gian đó là để nghĩ ngơi, tham gia vận động rèn luyện sức khỏe.
 Vấn đề khác nổi lên hiện nay là lối sống buông thả của một phận HS, các em 
nhầm lẫn giữa tình bạn và tình yêu, quan niệm tình yêu cởi mở hơn, họ yêu sớm và 
“sống thử” sau đó ghi lại những hình ảnh cho là kỉ niệm ấy tung lên Internet cho 
mọi người cũng thưởng thức. Biểu hiện của hành vi nêu trên đã xâm phạm đến danh 
dự và nhân phẩm của người khác cho đến nay nhà trường và xã hội chưa có biện 
pháp xử lí thích đáng những hành vi trên, song vấn đề đáng nói ở đây là các em phải 
biết giữ mình trước khi để sự việc đáng tiếc xảy ra.
 2/ Nguyên nhân thực trạng trên:
 - Thiếu định hướng từ gia đình, do cha mẹ không quan tâm chỉ lao vào kiếm tiền, 
cha mẹ li hôn, gia đình bất hòa
 - Xã hội chưa tạo được nhiều khu vui chơi giải trí công cộng thích hợp với độ 
tuổi, chưa quản lí tốt những văn hóa lai căng, đồi trụy đang lan rộng khắp nơi trên cả 
nước
 - Nhà trường chưa chú trọng đến việc rèn luyện KNS cho HS, cơ sở tổ chức đoàn 
trong nhà trường còn mang tính bề nổi, chưa có những hoạt động thu hút đoàn viên, 
thanh niên tham gia
 - Cách truyền đạt của GV chưa thu hút, chưa chú trọng đến kỹ năng sống cho 
HS
 - Do áp lực thành tích của gia đình, do áp lực kiến thức môn học quá nhiều, do 
yêu cầu của GV, nhà trường và xã hội ngày càng cao